Amsterdam Museum komt niet naar Marineterrein

Eind 2015 stelde Kees van Twist (oud-directeur van het Groninger Museum) voor om het Amsterdam Museum te verhuizen naar het Marineterrein. De toen net aangestelde directeur van dat museum Judikje Kiers wilde eerst alle opties onderzoeken, maar liet vorige week aan de Volkskrant weten toch op de huidige locatie (het Burgerweeshuis) te willen blijven.

Hieronder een deel van het artikel.

Het Amsterdam Museum heeft een onmogelijk pand op een lastige plek, dacht de directeur, die dat nu heel anders ziet.

Bron: De Volkskrant

Dat komt door een foto, zegt Kiers, in een boek dat ze las tijdens een vakantie op Sicilië. In haar werkkamer laat ze hem zien: een beschrijving van alle bouwkundige veranderingen aan het Burgerweeshuis, dat 400 jaar oud is. Op een zwart-witfoto uit 1968 is een ingrijpende renovatie te zien, waarbij de gevels helemaal open liggen. 'Toen ik dat zag, besefte ik dat het museum helemaal niet zo monumentaal is. Dit plaatje toont aan dat er in de loop der jaren veel is veranderd aan het gebouw. Alle grote Amsterdamse architecten blijken ermee bezig te zijn geweest. Dan moet er nu dus ook ruimte zijn voor verandering.'

In 1975 verhuisde het Amsterdams Historisch Museum, zoals het toen nog heette, naar dit enigszins verborgen complex tussen de Nieuwezijds Voorburgwal en de Kalverstraat. De bonte verzameling gebouwen ligt pal naast het eveneens eeuwenoude Begijnhof, maar is nogal ongeschikt als museumpand. Het is een waar doolhof met trappetjes; een ramp voor bezoekers met een handicap of een gebrek aan richtingsgevoel. 'Labyrintisch, slecht vindbaar en in zichzelf gekeerd', luidt de samenvatting van Kiers.

Ook de gemeente Amsterdam - eigenaar van het pand en de collectie - was gaan inzien dat het museum een nieuwe locatie moest krijgen. Favoriet bij de wedkantoren: het Marineterrein, naast de zuidelijke ingang van de IJ-tunnel. Door samen te werken met het nabijgelegen Scheepvaartmuseum zou een 'Museumkwartier aan het IJ' ontstaan, met als bijkomend voordeel dat zo de binnenstad werd ontlast. In het nieuwe onderkomen, mogelijk een prestigieus gebouw met de modernste faciliteiten, zou het Amsterdam Museum eindelijk de vaste collectie goed kunnen presenteren.
Die kans laat Kiers dus lopen. Ze zegt dat ze door haar vorige baan - ze was vijftien jaar lang directeur van Museum Ons' Lieve Heer op Solder in Amsterdam, een grachtenpand uit de Gouden Eeuw met een schuilkerk op zolder - de waarde is gaan inzien van historische plaatsen in de stad. Het Burgerweeshuis is een 'gouden plek', stelt ze nu. 'Heel vroeger was dit een eilandje, daarna waren hier achtereenvolgens een vrouwenklooster met een eigen bierbrouwerij en veestapel, een oudemannenhuis en een weeshuis gevestigd. Deze plek en dit gebouw vertellen zo veel over de geschiedenis van Amsterdam. Als je dat in het museum oplicht, kun je al veel duidelijk maken.'

Vluchtelingen, foodhal, duurzame school en lichtpaleis op Marineterrein

Ook dit jaar verschenen er weer flink wat studentenontwerpen voor het Marineterrein. Gezien de grote hoeveelheid pik er af en toe een leuke uit en zal ik nu wat korter ingaan op enkele, mijns inziens minder geslaagde ontwerpen.
Marta Meijer, student aan de TU Delft produceerde al eerder dit jaar een schitterend ontwerp voor een verplaatsbaar drijvend openluchttheater. Dit mag van mij direct uitgevoerd worden! Echt heel mooi en passend in de huidige opzet van het terrein.

Nieuwe ontwerpen
De afgelopen maanden verschenen er van de TU Delft ook nog ontwerpen voor een school met zonnepanelen, een 'community center' voor onder andere vluchtelingen, een soort overbrugging over de haven met een foodhal en een gigantisch lichtpaleis tussen de bestaande bebouwing. Niet allemaal even goed uitvoerbaar of gewenst, maar met af en toe mooie details of slimme ideeën. Klik op de namen van de studenten om de complete verslagen te bekijken op de site van TU Delft.

Overbrugging haven met foodhal
Dit voorstel van Marien Teeuw is zeer origineel van vorm met karakteristieke zuilen van hout en een beloopbaar dak. Binnenin is plaats voor horeca in de vorm van een foodhal zoals die in Oud-West al bestaat.




School met zonnepanelen
Frédérique Sanders plaatst een school met een zichzelf aan de zon aanpassend dak op het terrein. De dakelementen draaien gedurende de dag met de zon mee. Sanders hergebruikt gebouw 039 (het huidige Legeringsgebouw) voor haar ontwerp. Iets wat studenten van de HvA al eerder voorstelden.




Buurtgebouw voor vluchtelingen
Ilse Janmaat creëerde een 'community center' waar oorspronkelijke bewoners en vluchtelingen samenkomen om de integratie van nieuwe Nederlanders te kunnen versnellen. Daarnaast moest het gebouw een upgrade voor het terrein zijn.




Lichtpaleis
Mariano Giulio stelt een tijdelijk bouwwerk voor dat tussen de gebouwen wordt geplaatst. Het is geïnspireerd op Italiaanse constructies uit de Barok die gebruikt werden om festiviteiten en festivals op te luisteren. Het geheel bestaat uit houten staketsels, metaaldraad en verlichting. Het doet me een beetje denken aan de huisvlijt die we tijdens het EU-voorzitterschap langs de muur van het terrein hebben mogen aanschouwen, maar de verlichting ziet er in ieder geval erg vrolijk uit.

Amsterdam Light Festival met Ai Weiwei deels op Marineterrein

De website Glass is more! laat weten dat Ai Weiwei een verbindend lichtkunstwerk gaat maken voor het Amsterdam Light Festival.
Het evenement zal komende winter deels op het Marineterrein plaatsvinden en is iets anders opgezet dan voorheen.
Hieronder een deel van het artikel:

A special debut at the approaching Amsterdam Light Festival: the world renowned Chinese artist and activist Ai Weiwei makes a light object that connects all the artworks with each other. This artwork, titled Red Line, is the linking thread that connects the Water Colors boat route. With the artwork Ai Weiwei wants to confront visitors with metaphorical and literal boundaries. Land borders, language barriers, but also personal boundaries and limitations of possibilities. With a length of 7.5 kilometres, the artwork is the longest object that has ever been presented during the festival.
According to curator Lennart Booij, this is the first time since the beginning of the festival that there is one artwork that functions as the connecting thread of the festival. With his object Ai Weiwei captivatingly depicts the festival theme of the Water Colors boat route for 2017 Existential. Red Line does not let go of the visitors during the boat route; it is an illuminating border as connection. With Existential we want to positively stimulate visitors to think about what unites people and what role light plays in this, Booij explains. Because Ai has created an object that connects all other artworks with each other, Amsterdam Light Festival has assigned him with the special status of art ambassador.

New: Open Light Museum
What is new in 2017 is that the Illuminade walking route is replaced by a new concept called the Open Light Museum. Spread across the Marineterrein Amsterdam, both inside and outside, 15 artworks will be exhibited. Visitors can explore the exposition area, which is located at walking distance from Amsterdam Central Station, at their own initiative without a fixed walking route.

Water Colors: 30 November 2017 - 21 January 2018
Open Light Museum: 14 December 2017 - 7 January 2018

BREEN stedenbouw begeleidt talent bij ontwerp Marineterrein

John Breen van BREEN stedenbouw begeleidt regelmatig studenten van verschillende opleidingen om zo nieuw talent te stimuleren. Zo organiseerde hij dit voorjaar een driedaags atelier voor studenten die in een oriëntatiefase op de Academie van Bouwkunst Amsterdam zitten. Een groep van 8 studenten stelde een ontwikkelconcept voor het Marineterrein op, en ieder maakte vervolgens een maquette. Hieronder een foto van het resultaat.

Foto: BREEN stedenbouw

Voetbaltoernooi 'Bijltjesdag' op Marineterrein (15 juli 2017)

UPDATE 2:
Nieuwe datum: 15 juli 2017

UPDATE 1:

Bureau Marineterrein laat weten:

Bijltjesdag uitgesteld
Helaas is de conditie van het sportveld op het militaire deel van het terrein nog niet in orde. Hierdoor kan het eerder aangekondigde Bijltjesdag voetbaltoernooi op zaterdag 3 juni niet door gaan. Momenteel wordt er gezocht naar een alternatieve datum en/of locatie.Tijdens het Nederlandse voorzitterschap van de EU in 2016 stond een tijdelijk gebouw bovenop het sportveld. Na afloop is er nieuw gras ingezaaid, maar het herstel van de grasmat is niet naar verwachting verlopen. Daarom kan de allereerste sportactiviteit die voor derden was georganiseerd – Bijltjesdag – op die plek voorlopig niet plaatsvinden. Zodra er een nieuwe datum of locatie bekend is, wordt dat via de website van het Marineterrein Amsterdam bekend gemaakt.

Voetbalclub in oprichting Torpedo Kattenburg organiseert op zaterdag 3 juni een voetbaltoernooi op het Marineterrein. Het toernooi kreeg de toepasselijke naam 'Bijltjesdag'. Het evenement zal plaatsvinden op het militaire deel van het terrein. Alleen bedrijventeams kunnen zich inschrijven.
De poster ziet er in ieder geval erg mooi uit! Nu kijken hoe snel ze een stadion uit de grond stampen ;-)

Architect Arna Mackic cynisch over toekomst Marineterrein

Vandaag verscheen in het Parool een interview met architect Arna Mackic. Ze maakte vorig jaar een ontwerp voor een groot object in de haven van het Marineterrein. Een gigantisch kompas zou sociaal verbindend moeten gaan werken door het verleden van Amsterdammers naar voren te halen. Blijkbaar heeft haar plan geen goedkeuring gekregen, want aan het eind van het interview verzucht ze dat er op het terrein 'straks weer gewoon hotels zullen worden gebouwd'.
Ik kan niet in de toekomst kijken, maar er is bij gemeente en rijk in ieder geval de intentie de maritieme geschiedenis onderdeel te laten blijven van dit stukje Amsterdam.
In de strategienota staat letterlijk: "Het Marineterrein zal een op de 400-jarige historie gebaseerde maritieme beschermende kracht vasthouden en uitwerken." 
Met of zonder het kompas van Mackic...


Uit het Parool (5 april 2017):
[...]
"Normaal kijken we wat niet-westerse steden kunnen leren van westerse steden," zegt ze. "Maar de tijd is gekomen dat we andersom kunnen kijken. Die verwoeste steden worden gedwongen hun eigen cultuur en identiteit opnieuw op te bouwen. In Amsterdam staan we voor een andere taak: hoe gaan we nieuwe collectieve plekken maken, waar we ons kunnen verbinden met de nieuwe bevolkingsgroepen."
'Gewoon weer hotels'
Een voorbeeld: het Marineterrein. Na 350 jaar weer open voor het publiek en destijds de plek waar boten werden gebouwd die de Nederlandse handelsvloten beschermden.
Toen ze bij studio RAAAF werkte, heeft ze er al eens een ontwerp voor gemaakt: een driedimensionaal kompas, waar bezoekers kunnen uitzoeken wie de oma van hun oma was. Zo komen de Amsterdammers van nu - van alle rangen en standen - erachter waar de wortels zijn van hun familie van vier generaties terug liggen.
Mackic: "Die rijke geschiedenis van Amsterdam, dat we allemaal nieuwkomers in de stad zijn, komt daarvandaan. Een ideale plek om ons te verbinden, maar helaas weten we allemaal dat er straks weer gewoon hotels worden gebouwd."

Welke 11 gebouwen op het Marineterrein moeten zeker blijven staan?

In de afgelopen jaren is er een flinke hoeveelheid rapporten, analyses en (studenten)ontwerpen voor het Marineterrein geproduceerd. Deze zijn soms vrij zakelijk en praktisch en soms erg inspirerend. Delen van de ontwerpen zijn zeker de moeite waard om nader uit te werken, maar sommige ideeën getuigen van weinig voeling met verleden en omgeving. In plaats van te kijken wat er moet komen kunnen we ook eens kijken wat de moeite waard is om te behouden. Ik kom op ruim 10 gebouwen die mijns inziens een tweede of derde leven verdienen. In willekeurige volgorde en zonder definitief oordeel. Laten we het organisch houden! ;-)
Een volgende keer de andere gebouwen, die niet perse weg hoeven, maar bijvoorbeeld getransformeerd of aangevuld kunnen worden om nog meer waarde aan het terrein toe te kunnen voegen.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Gebouw 001 - Commandantswoning
Deze voormalige commandantswoning is een mooi voorbeeld van de jaren zestig villabouw. Het gebouw is nu wat afgesloten door de hoge haag eromheen, maar de kwaliteit is ook op dit moment al zichtbaar. Een openbare functie zoals een galerie of horeca-etablissement zou zeer geschikt zijn.


----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Gebouw 003 - Poortgebouw
Dat het poortgebouw op de Voorwerf als rijksmonument blijft staan lijkt me buiten kijf. Het vormt een mooie buffer tegenover de drukke stad erachter. De poort vormt een mysterieuze ingang naar het terrein. 


----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Gebouw 006 - Longroom
Het pand waarin nu Pension Homeland huist is een van de parels van het terrein wat mij betreft. De proporties van onder- en bovenbouw zijn perfect. Het ritme van de kozijnen en kleurvlakken klinkt als een Mondriaan door in het hele aangezicht. Het beton is elegant en toch robuust. Een echt officiersgebouw. Stoer in een mooi uniform. Pension Homeland mag blijven!


----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Gebouw 007 - Wachtgebouw
Het wachtgebouw is denk ik een van de meest onderschatte gebouwen op het Marineterrein. Het komt in de architectonische analyse van de gemeente niet eens voor. Het is een vroeg ontwerp van Benthem Crouwel Architecten. Utilistische bouw met oog voor detail en kwaliteit. Het ontwerp is enigszins aangetast doordat de oorspronkelijke schuifdeur is vervangen door klapdeuren. Niettemin blijft het geheel overeind en mag, zeker ook als herinnering aan het marineverleden, niet verloren gaan. En daar hoort het aandoenlijke wachthuisje zeker bij!


----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Gebouw 024 - Logistieke School
Gebouw 024 heeft niet zoals het poortgebouw een monumentenstatus, maar is wel een zogenaamd 'beeldbepalend pand'. Het is aan de buitenkant een wat saai kazernegebouw. Maar binnen heeft de huidige huurder IJsfontein de bovenverdieping prachtig verbouwd. Blijft waarschijnlijk staan.


----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Gebouw 027E  & Gebouw 027W - Lesgebouwen TOKM
De twee gebouwen 'op pootjes' langs de kade aan het Oosterdok zijn kolossen die dit gedeelte van het terrein toch niet overheersen. Door de ruimte onder de bebouwing ontstond een weids plein in plaats van een afgesloten parkeerplaats. Als in 2018 de rest van het terrein openbaar wordt en de huidige fietsroute achter de gebouwen langs kan, zou dit nog meer een voetgangersgebied kunnen worden met extra mogelijkheid om te recreëren langs de waterkant. De gebouwen zelf zijn inmiddels verbouwd, waarbij 027E met zijn houten zonweringen het best gelukt is. 


----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Gebouw 030 - Evenementencomplex
Dan de oude kantine, nu evenementencomplex. Wat een mooi gebouw was (en is) dat! Ik heb er al eerder de loftrompet over gestoken, maar ik moet het nogmaals zeggen. Dit pand moet zeker gerenoveerd worden naar zijn oorspronkelijke staat! Het is ondanks de flinke omvang zeer menselijk in z'n sfeer. Als de lompe panelen langs de dakrand verwijderd worden en de proporties van ramen en andere elementen weer in balans zijn, ontstaat een gebouw dat het centrum van het terrein kan vormen. Met buurtfuncties als een bioscoop of theater en bedrijvigheid in de plint.


----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Gebouw 041 - Depot Scheepvaartmuseum
Munitieopslag, afluistercentrum, veiligheidsdienst, atoombunker, je hoort de raarste geruchten over dit gebouw. En toch is het gewoon het depot van het Scheepvaartmuseum. Een mooi ontwerp van Liesbeth van der Pol. De buitenkant is geheel van titanium en in de bulten huizen de installaties die nodig zijn om het binnenklimaat en dus de collectie op peil te houden. Het staat wat ongelukkig langs die vermaledijde muur die het terrein van de rest van Kattenburg scheidt, maar is zo prachtig dat het ook op die plek van mij mag blijven staan.


----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Gebouw Koninklijke Marechaussee
De marechaussee heeft inmiddels aangegeven dat ze dit pand wil verlaten en Defensie zal het gebouw voortaan gaan gebruiken als centrum voor de keuring van nieuwe rekruten. Het is wat gesloten door de vele kleine raampjes, maar dat is ook precies de bedoeling. De krijgsmacht heeft liever geen pottenkijkers. Toch vind ik het een geslaagd ontwerp. Het echoot de vorm van het Scheepvaartmuseum aan de andere kant van de Kattenburgerstraat en als 's avonds de lichten achter de ramen aan zijn lijkt het een grote lantaarn die ineens veel luchtiger aandoet. Dit gedeelte van het terrein wordt niet publiek en zal dan ook buiten de plannen voor de toekomstige ontwikkeling blijven.


----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Gebouw Zeekadetkorps
Dit gebouwtje heb ik tot nu toe enkel op foto's gezien, maar het ziet er erg schattig uit. Ik zie hier een perfecte plek voor een bakker, kapper of fietsenmaker. De 'garagedeuren' zouden een mooie ingang naar de winkel kunnen vormen. 

Geheime opslagloodsen onzichtbaar voor radar op Marineterrein...

Eric Triou maakte vorige week zaterdag gebruik van de Open Torendag en knipte vanaf het UP-gebouw een aantal mooie foto's van het Marineterrein. En natuurlijk is er dan altijd weer iemand die onzin staat te verkopen. Het gebouw op de laatste foto van Triou (zie de tekst eronder) is het depot van het Scheepvaartmuseum en heeft niets met munitie-opslag, militaire inlichtingendiensten of staatsgeheimen te maken. Wat er elders op het terrein en op welke manier voor spannends ligt opgeslagen weet ik natuurlijk ook niet...
Onderaan mijn eigen panorama vanaf UP (gemaakt met m'n smartphone, dus niet al te scherp...).