Marineterrein Amsterdam

Een onafhankelijk blog van een Kattenburger over de herontwikkeling van het Marineterrein Amsterdam. Van een gesloten enclave naar een plek voor iedereen. Blog Marineterrein gaat door als marinekwartier.com

woensdag 31 mei 2017

Heldere ideeën en sporten op het Marineterrein




Na de Ecodome van vorig jaar staat er op dit moment een andere 'dome' op het Marineterrein. Het gaat om een project van Shell (De Bright Ideas Challenge) dat scholen ondersteunt in wetenschaps- en technologie-onderwijs. Dit doen ze aan de hand van de thema's voedsel, water en schone, betaalbare energie.
Shell verwoordt het zelf als volgt:

"De bright ideas challenge sluit aan bij de OCW kernleerdoelen en daagt groep 7 leerlingen uit om na te denken over oplossingen voor onze wereld op het gebied van energie, water en voedsel. Via deelname aan de challenge, die bestaat uit een online lespakket en een klassenbezoek aan de dome, komen leerlingen op een interactieve en inspirerende manier in aanraking met wetenschap en technologie. Op deze manier ontdekken ze tegelijkertijd dat zij zélf tot allerlei slimme ideeën kunnen komen die een positieve bijdrage leveren aan hun eigen toekomst en daarmee de toekomst van ons allemaal."

Dat niet iedereen staat te springen om de vermenging van onderwijs en bedrijfsleven blijkt wel uit het feit dat het bouwsel permanent bewaakt moet worden door beveiligers. De actiegroep Den Haag Fossielvrij protesteerde al eerder bij een soortgelijk project van Shell. Deze groep beticht Shell van 'greenwashing' aangezien het bedrijf slechts 1 procent van zijn innovatiebudget aan duurzame energie zou spenderen. Zij vinden dat de Bright Ideas Challenge met de nadruk op hernieuwbare energie dus enkel een actie voor de bühne is. En ook een redacteur van RTLZ zette in haar vlog enige vraagtekens bij het project.
Met het logo voor de challenge is Shell in ieder geval trouw gebleven aan z'n core business: een oliedruppel.


Update 6-6-2017:
Inmiddels heeft GroenLinks vragen gesteld aan het college van B&W over de aanwezigheid van Shell op het Marineterrein. Van de website van GroenLinks Amsterdam:

"Shell organiseert op dit moment een Bright Ideas Hub van Generation Discover op het Marineterrein in Amsterdam. De doelgroep – basisschoolleerlingen – kan hier meer leren over technologie en duurzame energie. Wat GroenLinks betreft is dit een onbeschaamde greenwash die dient om de fossiele activiteiten van Shell te legitimeren. Verder maakt Shell in haar voorlichting kinderen wijs dat aardgas een deel van de oplossing van het klimaatprobleem is. Deze kindermarketing heeft niets met duurzaamheid te maken, maar enkel met beeldvorming van Shell als legitiem bedrijf. Het leidt de aandacht af van de kwalijke rol die Shell blijft spelen bij de energietransitie."

Verder nieuw op het terrein:
Vier openbare sporttoestellen! Zien er mooi en robuust uit. Work that body!


Later deze maand zullen er nog 2 toestellen worden bijgeplaatst.

vrijdag 19 mei 2017

woensdag 17 mei 2017

Gemeente ziet Marineterrein als geschikte nieuwe kantoorlocatie



Waar D66 eerder inzette op een park en daarna op het snel volbouwen met woningen heeft wethouder Kajsa Ollongren nu een voorkeur voor een mix met kantoren op het Marineterrein. Gelukkig pleit ze voor een gevarieerd geheel en niet voor een enkelvoudige invulling. Ik zie in ieder geval meer in kleinschalige bedrijvigheid op het terrein dan in grote kantoorkolossen. LET OP! De gemeente ziet het Marineterrein enkel als geschikte locatie voor kantoren. Dat betekent niet dat ze er ook daadwerkelijk gaan komen!
In het FD van vandaag een vooruitblik op een visiestuk van de gemeente ("Ruimte voor de Economie van Morgen") met daarin de locaties waar nog ruimte zou zijn voor groei van bedrijvigheid.
Onderaan een afbeelding uit het document met de twee eventuele mogelijkheden voor het Marineterrein. Innovatie District of Internationaal Topmilieu.

Uit het FD:
Amsterdam komt nu met een visie op de plekken in de hoofdstad waar ruimte is voor groei van bedrijvigheid. In het stuk, dat vandaag naar buiten komt, worden de contouren geschetst van verschillende type gebieden waar gewoond en gewerkt kan worden. De gemeente identificeert onder meer creatieve wijken, stadsstraten en productieve wijken in de hoofdstad. De Zuidas, het Centrum, maar ook het Marineterrein en de Sixhaven in Noord bijvoorbeeld zijn geschikte vestigingslocaties voor de hoofdkantoren van internationale bedrijven.
[...]

Ollongren: 'Pas als je kantoren mixt met wonen, ruimtes voor winkels, cafés, restaurants en scholen, krijg je leefbare en aantrekkelijke wijken. Dat is ook waar bedrijven om vragen. Mensen blijven niet de hele dag meer in hun kantoor zitten. Die willen naar buiten om koffie te halen.'


[...]
'Haast is geboden', zegt Rudolf de Boer, managing director bij CBRE. Door de schaarste stegen de huren afgelopen jaar met 12%. Omdat tussen het maken van plannen en de oplevering van nieuwe kantoren zeker drie jaar zit, zullen de huren nog verder stijgen, verwacht De Boer. 'Dat hebben we ook gezien in steden als Stockholm en Berlijn, waar de huren de afgelopen drie jaar respectievelijk met 40% en 20% zijn toegenomen.' Volgens De Boer is er jaarlijks behoefte aan 150.000 m2 aan nieuwe kantoren.
Ollongren bestrijdt dat de gemeente laat is met de nieuwe kantorenstrategie. 'Tot nu toe hadden we behoorlijk wat ruimte. En het is nog steeds niet zo dat de markt helemaal op slot zit. Met Booking.com bijvoorbeeld hebben we mooie afspraken kunnen maken.' De reiswebsite gaat een groot nieuw kantoor bouwen op het Oosterdokseiland.
'Wat we in de praktijk al aan het doen zijn maken we zichtbaar in dit document', zegt de wethouder. 'Het is een belangrijk signaal aan internationale topbedrijven: dit is mogelijk in Amsterdam.'





Foto: Arden.nl (CC-by-sa/2.0) 

woensdag 10 mei 2017

Amsterdamse Kunstraad wil kinderparadijs op Marineterrein



En alweer een claim op het zo geliefde Marineterrein: de Amsterdamse Kunstraad stelt in haar vandaag verschenen advies "De stad is nooit af" dat op het terrein een 'Mulder-Van Eyck kinderkwartier' zou moeten verrijzen. Een centrum met cultuur- en natuureducatie en een plek voor internationaal onderwijs en sportmanifestaties.
Nou krijg ik sowieso al de kriebels van het woord 'kwartier', maar 14 hectare voor kinderactiviteiten lijkt me een beetje teveel van het goede. En wat het plan te maken heeft met het behouden van UNESCO werelderfgoed begrijp ik ook niet helemaal.
Wat opvallend is, is dat de raad verderop in het stuk adviseert om, bij het ontwikkelen van nieuwe wijken, uit te gaan van een maximale functiemix van wonen, werken, winkelen, recreëren, sporten en uitgaan. "Mix to the max" is het adagium. Op de Oostelijke Eilanden, waar het Marineterrein onder valt, bestaat er wat functies betreft juist een grote disbalans. De woonfunctie heeft er de overhand. Een eenzijdige toevoeging zoals voorgesteld gaat deze onevenwichtigheid niet verhelpen.
Zie onderaan dit artikel een kaart met de niet-woonfuncties in het centrum. Hierop is goed te zien dat Kattenburg en Wittenburg vrijwel geheel lichtgrijs gekleurd zijn (wonen) en de rest van het centrum veel diverser gekleurd is (niet-wonen).
Dit plan van de Amsterdamse Kunstraad gaat weinig kans maken is mijn inschatting.
Overigens kan ik me in de rest van de voorstellen wel vinden, maar die vallen dan weer buiten de scope van het Marineterrein.

Uit het advies:


Behoud UNESCO werelderfgoed
Aan de rand van de dichtbebouwde binnenring, die in 2010 is bestempeld tot UNESCO werelderfgoed, is de stad een groot geschenk ten deel gevallen: het nog niet aangeharkte Marineterrein. De potentie van deze centraal gelegen plek is groot en vele partijen hebben er om uiteenlopende redenen het oog op laten vallen. De kunstraad stelt een duurzame bestemming voor die geheel in lijn ligt met de idealen van architecten Aldo van Eyck en Jakoba Mulder. Geef het Marineterrein aan de kinderen van de stad. Het Mulder-Van Eyck kinderkwartier kan een centrum worden voor cultuur- en natuureducatie. Een plaats om samen te komen met kinderen, uit alle bevolkingsgroepen en van alle nationaliteiten, die wonen of verblijven in de stad. Op deze plek kan ook internationaal onderwijs gegeven worden en er kunnen internationale sportmanifestaties voor kinderen worden gehouden.



donderdag 4 mei 2017

Een levendige plint langs een Marineterrein zonder muur



Berlijnse muur
Eindelijk een ontwerp voor het Marineterrein waarbij die vervelende Berlijnse muur die Kattenburg nu nog in tweeën deelt verdwijnt! 
Fieke Tissink, architectuurstudent aan de TU Delft ontwierp in het kader van haar Master een woon/werkblok langs de Kattenburgerstraat, ter hoogte van het depot van Scheepvaartmuseum (het gebouw bekleed met titanium net achter de huidige muur).

Slechte plint, geen voorzieningen
Het grootste probleem van de bestaande woonblokken op Kattenburg is dat ze geen goed functionerende plint hebben. Voor wie de architectonische betekenis van de term plint niet kent citeer ik hier even Wikipedia: 
"De aanduiding plint of buitenplint verwijst naar het onderste deel van een bouwwerk als dat anders uitgevoerd is dan het bovendeel, het opgaande werk."
De onderste laag van deze in de jaren zeventig gebouwde panden bestaat uit gesloten muren met wat deuren naar de bergingen van bewoners. Verder nog enkele ingangen naar parkeergarages en entreetorens en dat was het dan. Dat deze plint zich ook nog eens via een aflopend talud half onder straatniveau bevindt helpt ook niet echt. Een verzamelplek voor zwerfvuil en nu en dan slaapplaats voor daklozen. Verder heeft dit deel van de openbare ruimte in de Kattenburgerstraat weinig te bieden. 
De andere zijde van de straat bestaat voornamelijk uit een muur die het Marineterrein van de rest van Kattenburg scheidt. Daarnaast een strook gras die enkel als hondenuitlaatplek gebruikt wordt. Tussen muur en woonblokken loopt een drukke straat met veel zwaar verkeer. Kortom, een plek waar men doorheen komt en niet naartoe gaat. Er zijn geen winkels, bedrijfjes of horeca. Een vrij doodse plek.

Plint transformeren
Om dit te doorbreken zou je de plint van de huidige woonblokken kunnen aanpakken. De bergingen kunnen verplaatst worden naar de nu voor een deel leegstaande parkeergarages. In de vrijgekomen ruimte is dan plek voor bedrijvigheid. Door het talud af te graven ontstaat een soort verdiepte wandelstraat waar de gehele dag leven is. Prettiger om te vertoeven en bevorderend voor het gevoel van veiligheid.
Dit zal waarschijnlijk nooit gebeuren aangezien de gemeente die eigenaar is van de garages niet echt weet wat ze er mee aanmoet en grooteigenaar De Key niet veel initiatief toont om de blokken op te waarderen.

Woon/werkblok langs Marineterrein
Een andere manier om de doodsheid uit de Kattenburgerstraat te krijgen is om het Marineterrein met de huidige woonblokken te verbinden. Ten eerste moet daarvoor de muur die nu loopt van de hoofdingang van het terrein tot aan het gebouw van de marechaussee verdwijnen. In de meeste ontwerpen voor herontwikkeling van Kattenburg die ik tot nu toe heb gezien worden de twee delen nog steeds als gescheiden werelden behandeld. Het marinegedeelte zou op die manier 'mysterieus' en 'besloten' blijven. Volgens mij blijft er dankzij de monumentale gebouwen van de Voorwerf (tussen Scheepvaartmuseum en de grote poort) genoeg beslotenheid over voor wie daar behoefte aan heeft.
Fieke Tissink haalt de muur in haar ontwerp gelukkig wél neer. Maar met het weghalen van een muur breng je nog geen levendigheid in je straat. Daarom plaatst ze een woon/werkblok vlak langs het depot van het Scheepvaartmuseum; ongeveer op het middelste gedeelte van de Kattenburgerstraat. En jawel, met een zeer functionele plint!
Aan de achterzijde blijft tussen depot en nieuwbouw weinig meer ruimte over dan een smalle steeg. Maar aan de voorzijde in de Kattenburgerstraat ontstaat een aantrekkelijke ruimte die dat voldoende compenseert. En daar is dus ruim plek voor winkels, kantoortjes en andere bedrijvigheid. De achterzijde krijgt overigens nog voldoende licht doordat het zonlicht via de titanium beplating van het depot wordt weerkaatst op de achtergevel. Toch zou ik het geheel met 1 of 2 bouwlagen verminderen. Zo blijven de karakteristieke bulten van het depot beter zichtbaar vanaf de straat en zal er minder weerstand bij de bewoners aan de overzijde ontstaan om de smallere straat.
Met het verwijderen van de muur ontstaat aan de linkerzijde tevens ruimte voor een zijstraat die dit deel van Kattenburg nog meer kan verbinden met het Marineterrein. Tissink plant ook nog een vergelijkbaar blok aan dezelfde zijde van de straat tot aan het Marechaussee-gebouw. Maar daardoor wordt de gevelrij wel weer erg gesloten. Nieuwbouw zou hier naar mijn mening beter wat in kunnen springen. Die kan dan weer wat hoger zijn dan het blok langs het depot. Als we dan daarnaast inzetten op minder zwaar verkeer en de snelheid verlagen tot 30 km/pu, ontstaat er een schitterende leefbare straat die Kattenburg niet meer verdeelt maar verbindt.





woensdag 3 mei 2017

Ontwerp voor Startup Campus op Marineterrein



Opnieuw een ontwerp voor het Marineterrein van een student van de TU Delft. Deze keer worden de twee gebouwen 'op pootjes' (027E en 027W) onder handen genomen.
Raphael Reuter transformeert de panden tot een Startup Campus en verbindt ze door middel van een groot atrium van glas. De bedoeling is dat het gebouw flexibel is te gebruiken en synergie moet opwekken doordat de verschillende gebruikers elkaar overal kunnen ontmoeten en inspireren. En omdat geen Millennial meer ergens wil werken zonder allerlei extra voorzieningen, is er ruimte gemaakt voor o.a. een sportschool, yogazaal, bioscoop en natuurlijk een bar.
Het geheel ziet er aantrekkelijk uit, maar ik vind het jammer dat het huidige openbare plein tussen de twee gedeeltes op deze manier zou verdwijnen. Het zwevende effect dat de plaatsing op betonnen poten aan de gebouwen geeft verdwijnt ook enigszins als je het plein weghaalt. Toegegeven, op dit moment is het een kale vlakte, maar als de marine in 2018 van het terrein verdwijnt en de (fiets)routes verlegt kunnen worden, zou het plein bijvoorbeeld een recreatieve functie kunnen krijgen. Mooi aan het water, met uitzicht op NEMO en de rest van het Oosterdok.