Het meest idiote idee voor het Marineterrein tot nu toe (sorry dat ik het zeg) is wel het plan dat afgelopen vrijdag via het Parool de wereld in geslingerd werd. De socioloog en mede-oprichter van Faircity Amsterdam Eric Duivenvoorden hield daarin een betoog voor een eerlijkere verdeling van drukte en ruimte in de stad. Een populair thema aangezien de hoeveelheid toeristen en andere bezoekers die naar Amsterdam komen jaar op jaar flink toeneemt. Een specifiek probleem hierbij is het aantal touringcars dat de stad binnenkomt. Verdeling van de 'toeristenlast' over de gehele stad, zoals bijvoorbeeld D66 voorstaat, is zeker een optie, maar Duivenvoorden wil in de praktijk één hele buurt opzadelen met het beruchte touringcar-probleem. Dat lijkt me weinig 'fair'.
Hij stelt namelijk voor om het Marineterrein aan te wijzen als opvang- en doorvoerplek voor toeristen. Daarvoor zouden er parkeerplekken voor touringcars en aanlegsteigers voor rondvaartboten moeten komen.
Ik weet niet of hij Kattenburg goed kent, maar een toename van het aantal touringcars in deze buurt is onbespreekbaar. De geluids-, stank- en fijnstofoverlast in de Kattenburgerstraat zit op sommige momenten nu al boven de gezondheidsnormen (onder andere door de vele touringcars die er op dit moment al doorheen rijden en parkeren). Dus nog meer zwaar verkeer kan er echt niet bij.
Daarnaast is er nog een groter bezwaar. Op het huidige Kattenburg is een groot tekort aan voorzieningen. De enige functie op dit moment is wonen. Een gedegen ontwikkeling van het Marineterrein waarbij de huidige en toekomstige buurtbewoners niet over het hoofd worden gezien, zou de gehele buurt kunnen verbeteren. De functies zoals die in de Strategienota voor het terrein zijn omschreven vormen daarvoor een stevige basis. Daarbij is wat mij betreft geen plaats voor het aantrekken van nog meer vervuilend verkeer en hordes toeristen.
Een transport-hub aan de A10 met aansluitend kleinschaliger elektrisch (openbaar) vervoer over land en water lijkt me een veel betere oplossing. Voor het Marineterrein kan dan een mix van functies worden gerealiseerd, zoals woningen, horeca, winkels, bedrijven en groen. Een klein deel toerisme kan nooit kwaad, maar dan denk ik eerder aan iets als het Amsterdam Museum, dan aan een inhoudsloze, vervuilende verdeelfunctie zoals Duivenvoorden voorstelt.
Het opiniestuk uit Het Parool (in geel de gewraakte passage):
Het Parool 19 februari 2016 - Eric Duivenvoorden
Het nieuwe toeristenseizoen staat voor de deur. Nog een paar weken en een vloedgolf bezoekers spoelt weer over de stad. Vriend en vijand zijn het erover eens dat we de komende jaren rekening moeten houden met een jaarlijkse toename van minstens vijf procent.
Dat betekent dat we bij ongewijzigd beleid afstevenen op een verdubbeling van het aantal toeristen en bezoekers in 2030. Tijd om eens met een paar concrete beleidsaanpassingen en frisse ideeën te komen om die groei te bedwingen, zou je zeggen.
Maar het enige concrete besluit waarmee het stadsbestuur deze winter is gekomen, is het verbod op de bierfiets. "Ik heb geen knop waarmee ik het toerisme kan beteugelen," was de weinig daadkrachtige mededeling van wethouder Kajsa Ollongren (D66).
Status quo
Op coalitiegenoot VVD hoeven we onze hoop ook al niet te vestigen, gelet op hun uitspraak dat ze geen 'smaakpolitie' willen zijn om de overlast van de toeristen in toom te houden.
Ook een verbond van MKB-Amsterdam, Vereniging Amsterdam City (i.e. (groot)winkelbedrijven binnenstad), Koninklijke Horeca Nederland (afd. A'dam) en de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad heeft weinig opgeleverd. In een gemeenschappelijke verklaring werd onlangs voor een belangrijk deel de status quo omarmd en de verwachte groei bestempeld als onontkoombaar.
Dat is wat de middenstand betreft geen vreemde gedachte. Maar van de Vrienden van de Binnenstad had je wat meer mogen verwachten dan een paar ideetjes over het uitrollen van een nieuwe rode loper over de Nieuwezijds Voorburgwal en het verplaatsen van wat bushaltes voor touringcars.
Groei afgeremd
Burgemeester Eberhard van der Laan roept toeristen op in Rotterdam te overnachten. Maar zolang een groot deel van hen uit Nederland komt, zal het op drukke dagen overdag weinig helpen als een aantal toeristen zich 's avonds terugtrekt in Rotterdam.
Misschien moeten we als inwoners van deze stad dan zelf maar het initiatief nemen en met verdergaande voorstellen het stadsbestuur in beweging brengen. Hierbij alvast een voorzetje.
Allereerst moet serieus worden nagedacht over hoe de groei van het bezoek aan de stad kan worden afgeremd. Het zijn geen prettige maatregelen want het zal hoe dan ook betekenen dat de gastvrijheid wordt ingeperkt. Blinde citymarketingstrategieën zoals die van I Amsterdam hebben hun langste tijd gehad.
Hoeveelheid festivals
Het beperken van het aantal overnachtingsmogelijkheden in de stad door een hotelmoratorium ligt voor de hand. Dit heeft echter weinig zin als het niet gepaard gaat met stringente inperkingen van de mogelijkheden om huizen via Airbnb te verhuren.
Ook valt er nog wel het nodige te doen aan de (concentratie van) terrassen, de hoeveelheid festivals en de kwaliteit van de horeca en het winkelbestand.
Maar alle maatregelen ten spijt, uiteindelijk blijft het dweilen met de kraan open als niet de belastingvrije vliegtuigbrandstof, waardoor iedereen voor een appel en een ei naar Amsterdam kan reizen, ter discussie wordt gesteld.
Er is ook nog wel het een en ander te bedenken om extra ruimte in de stad te scheppen zodat inwoners en toeristen elkaar minder in de haren zitten. Het allegaartje van gebouwen op het tot voor kort gesloten marine-emplacement leent zich er uitstekend voor het terrein om te bouwen tot een toeristenopvang- en -doorvoerplek. Met parkeerruimte voor autobussen en aanlegsteigers voor rondvaartboten kan de binnenstad worden ontlast.
Monstrum
Aan de rand van de binnenstad kunnen wat planologische en stedenbouwkundige miskleunen uit de jaren zestig worden hersteld. De Europarking in de Marnixstraat is een gedrocht dat al veel langer onder de grond had moeten worden weggemoffeld. Op het terrein van de Appeltjesmarkt komt zo een groot grondgebied vrij dat een belangrijke rol kan spelen bij de verspreiding van bezoekers over andere delen van de (westelijke) stad.
Een ander groot complex dat in aanmerking komt voor verplaatsing is De Nederlandsche Bank op het Frederiksplein. Moet dit monstrum er niet met zachte dwang toe worden gebracht zich ten langen leste te voegen bij zijn monolithische vrienden op de Zuidas? Op deze plek kan het glorieuze Paleis voor Volksvlijt worden herbouwd of een ander toegankelijk centrum dat de druk op de overbelaste binnenstad zal verminderen.
Tolpoortsysteem
De ruimte die geparkeerde auto's langs de grachten opslokken, is buitenproportioneel. Wie op drukke dagen de toeristenstromen zich een weg langs de grachten ziet banen op de smalle stoepen, kan zien hoeveel de stad erbij wint als grote delen van de grachtengordel autovrij worden gemaakt. Het verkeer heeft er dan enkel nog toegang onder bepaalde voorwaarden.
Sowieso kan met een tolpoortsysteem, zoals in Londen, de toegang van het verkeer tot de binnenstad veel beter gereguleerd worden dan nu het geval is. Een optimaal openbaarvervoersnetwerk aangevuld met kleinschalig elektrisch en fiets(taxi)vervoer kan de benodigde mobiliteit bijna compleet op zich nemen.
Ruimte in de haven
Een aanzienlijk percentage van het oppervlak in de Amsterdamse haven wordt nu nog gebruikt voor de op- en overslag van fossiele brandstoffen. Steenkoolbergen en olie- en benzinetankhouders domineren de plattegrond. Het is sinds het nieuwe klimaatverdrag van december duidelijk dat deze activiteiten op termijn uit Amsterdam zullen verdwijnen.
De ruimte die vrijkomt, kan worden gebruikt voor bedrijven in het Westelijk Havengebied die zich nu nog binnen de Ring bevinden. Hierdoor komt er een aanzienlijke oppervlakte vrij voor nieuwe stadsuitbreiding. Die kan ervoor zorgen dat we niet alles wat we de afgelopen decennia in deze stad hebben opgebouwd vanwege de toename van het toerisme hoeven prijs te geven.
