Storm op het Marineterrein

De zwaarste julistorm sinds 1901 heeft ook op het Marineterrein huisgehouden. De gehele voorwerf ligt vol met afgewaaide takken. Gelukkig lijkt er geen grote schade aan gebouwen te zijn ontstaan.

Even wat saaie, maar o zo belangrijke kost van B&W Amsterdam

Zoals bekend wil de D66-fractie in de Amsterdamse gemeenteraad het Marineterrein voor een groot deel zo snel mogelijk volbouwen met woningen in een hoge bebouwingsdichtheid (eerder wilden ze vooral een park en vlak daarna dat de marine op het terrein bleef vanwege de veiligheidsfunctie voor de stad...).

Het College van Burgemeester en Wethouders van Amsterdam heeft de fractie van D66 nu toch duidelijk te kennen gegeven dat de ingeslagen weg van organische ontwikkeling grotendeels gevolgd moet blijven worden. Impliciet wordt ze ongeduld verweten. 
Wat me wel zorgen baart is dat de claim die Neelie Kroes op het terrein legt onder de noemer "The Wharf" als toenemende druk wordt ervaren om sneller besluiten te nemen. Met StartupDelta heeft het terrein een mooie huurder en in de toekomst misschien een permanente bewoner, maar kan de gemeente niet vooral een eigen visie ontwikkelen en zich niet een kant laten opduwen door degene die het hardste schreeuwt?
Hieronder de beantwoording van de vragen van raadsleden Vink en Van Osselaer.

Datum akkoord college van b&w van 30 juni 2015

Publicatiedatum 1 juli 2015

Onderwerp

Beantwoording schriftelijke vragen van de raadsleden de heer B.L. Vink en de heer

J.P.D. van Osselaer van 18 maart 2015 inzake de gebiedsontwikkeling van het

Marineterrein op Kattenburg.

Aan de gemeenteraad

Inleiding door vragenstellers.

Het Ministerie van Defensie stoot het 14 hectare grote Marine Etablissement

Amsterdam (MEA) op het eiland Kattenburg af. De stad schonk eerder het terrein in

1655 aan de toenmalige Admiraliteit van Amsterdam, de voorloper van de

Nederlandse marine. Die bouwde hier grote oorlogsschepen om de vloot van de

Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) mee te beschermen. De laatste decennia

worden op het MEA onder meer aspirant-militairen gekeurd en geselecteerd voor een

baan bij Defensie. Ook vormde het jarenlang de uitvalsbasis bij grote

publieksevenementen zoals de huldiging van Nederlands elftal, justitiële acties en

de troonswisseling.

Met het vertrek van Defensie kan het historische marineterrein op Kattenburg een

nieuwe bestemming krijgen. Op 5 december 2013 is daarover een

bestuursovereenkomst getekend tussen gemeente en het rijk. In de eerste helft van

2016 zullen de vergaderingen in het kader van het Nederlands voorzitterschap van de

EU plaatsvinden op het Marineterrein Amsterdam. De herontwikkeling vindt gefaseerd

plaats: de transitiefase (15 jaar vanaf 2014) voeren de gemeente Amsterdam en het

Rijk gezamenlijk uit en in 2018 zal Defensie het terrein hebben verlaten. Daarna

ontstaat ruimte voor een gevarieerd programma van woningbouw, werk en ‘leisure’,

vermeldt de site van het Rijksvastgoedbedrijf. Vrijgekomen delen van het terrein

komen beschikbaar voor tijdelijke activiteiten. Het marineterrein wordt in dat kader

intussen ontwikkeld tot een ontmoetingsplek voor innovatieve bedrijven en

wetenschappers. Voormalig eurocommissaris Neelie Kroes opereert vanaf het

marineterrein als speciale ambassadeur voor start-ups ('Startup Delta')

De eerste onderdelen van Defensie verhuisden begin 2015 vanaf het historische deel

naar andere plekken op het Marine Etablissement Amsterdam (MEA). Daarmee is

openbare toegankelijkheid van het bijzondere terrein in hartje Amsterdam, dat ruim

350 jaar van de Koninklijke Marine was, weer een stap dichterbij. De vraag naar de

ruimtelijke mogelijkheden en ambities komt daarmee nu opnieuw op de agenda.

Enkele jaren geleden, middenin de crisis, werd er door de gemeente uitgegaan van

een geleidelijke groei van de ontwikkeling van het terrein, uitgaande van kleine

stappen. Intussen trekt de woningmarkt weer wat aan als gevolg van de lage rente en

blijft de vraag naar woningen in en om Amsterdam beduidend groter dan het aanbod.

Gelet op de flink hogere (woning)bouwambitie van het college van vijfduizend

woningen per jaar is een voorzichtige, stapsgewijze, organische aanpak voor dit

omvangrijke terrein niet langer de meest voor de hand liggende optie.

Gezien het vorenstaande hebben vragenstellers op 18 maart 2015, namens de fractie

van D66, op grond van artikel 45 van het Reglement van orde voor de raad van

Amsterdam, de volgende schriftelijke vragen tot het college van burgemeester en

wethouders gericht:

1. Is het college het met de fractie van D66 eens dat de ontwikkeling kan worden

versneld als er nu stappen worden gezet om direct na vertrek van Defensie de

gebiedsontwikkeling ter hand te (laten) nemen?

Antwoord:

Voor het Marineterrein wordt de komende jaren ingezet op een tijdelijke inrichting.

Daarbij wordt zonder grote plannings- en financieringsrisico’s, stap voor stap,

karakter opgebouwd als onder meer innovatieve werkplaats. Uitwerken van

planologische kaders voor doorontwikkeling dienen, conform de

bestuursovereenkomst Ontwikkeling Marineterrein van 5 december 2013, in 2018

te worden opgeleverd en komende tijd te worden voorbereid. De druk neemt

echter toe, en kan leiden tot een andere dynamiek dan voorzien. Zie bijvoorbeeld

het neerzetten als “The Wharf” door startup ambassadeur Neelie Kroes.

Het college van burgemeester en wethouders is van mening dat de

“ontwikkelingspauze” die het gebruik van het marineterrein voor het Europees

voorzitterschap kan betekenen, tevens moet worden benut om programmatischruimtelijke

scenario’s te verkennen voor doorontwikkeling en mogelijk flexibel te

versnellen, afhankelijk van de dynamiek. Daarbij zijn de kennis en lessen in te

zetten die in 2015 verder opgebouwd worden in de kwaliteiten en

randvoorwaarden van Amsterdam als innovatieve kennisstad. Dit in relatie tot de

ontwikkelstrategie 'Ruimte voor de Stad.

2. Welke ruimtelijke/stedenbouwkundige scenario’s acht het college aantrekkelijk

voor het marineterrein? Met welke ruimtelijke visie wil het college de toekomstige

gebiedsontwikkeling van het Marineterrein vormgeven?

Antwoord:

In de bestuursovereenkomst Ontwikkeling Marineterrein zijn uitgangspunten voor

de ontwikkeling van het terrein bepaald in het gebiedsconcept en de

ontwikkelingsstrategie. De uitgangspunten voor het gebiedsconcept zijn: 1)

innovatieve werkplaats met internationale aantrekkingskracht, 2) vasthouden aan

marintieme historie/kracht, 3) het herstellen van het stedelijk weefsel en de

verbindingskracht en 4) het Marineterrein is een icoon in zichzelf. De

uitgangspunten voor de ontwikkelingsstrategie zijn: 1) een geleide, organische

ontwikkeling, 2) de eerste jaren op basis van een gebiedsconcept, in plaats van

een stedenbouwkundig plan en 3) de waardeontwikkeling ontstaat op langere

termijn vanuit het gebied als geheel. Voor het college van burgemeester en

wethouders zijn deze elementen uit de strategievisie leidend bij de verdere

ontwikkeling van het gebied en zal de organische ontwikkeling niet op voorhand

nader inperken door nu een specifieke voorkeur voor een stedenbouwkundig

scenario uit te spreken.

3. Is het college het met de fractie van D66 eens dat het terrein zich – gezien haar

ligging in het centrum van de stad – goed leent voor een combinatie van

hoogstedelijk wonen c.q. wonen in relatief hoge bebouwingsdichtheden (‘centrumstedelijk-

plus’), enkele innovatieve werkfuncties, en een openbaar stadspark met

behoud van de bestaande (buiten-)sportfaciliteiten? Aan welke woon- en

leefomgevingskwaliteiten denkt het college?

Antwoord:

Het college van burgemeester en wethouders acht de door de betreffende

raadsleden benoemde combinatie denkbaar als mogelijke uitkomst van het onder

1. geschetste proces voor de doorontwikkeling.

4. De fractie van D66 ziet ruimte voor een flink aantal relatief kleine woningen voor

middeninkomens op het terrein, waar juist in centrum veel vraag en weinig

aanbod in is. Ziet het college deze potenties ook? In welke mate kan het terrein

voorzien in de Amsterdamse behoefte aan betaalbare woningen in een

hoogstedelijk woonmilieu? Aan welke kwantiteiten denkt het college?

Antwoord:

Het college van burgemeester en wethouders vindt het van groot belang dat de

ontwikkeling van het Marineterrein leidt tot een meerwaarde voor de stad als

geheel. Daarin past het realiseren van woningen, zeker in die segmenten waar

een sterke ruimtebehoefte bestaat. Bij de ontwikkeling van het Marineterrein zal

daarbij sprake zijn van een hoog ambitieniveau.

5. Het spreekt de fractie van D66 aan om in 2016 een aantal beelden te hebben van

de mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen van en op het terrein. Die zouden dan

namelijk zowel kunnen worden getoond aan (huidige en toekomstige) bewoners

van de stad als aan bezoekers van de Europese topoverleggen die medio 2016

ter plekke plaats zullen vinden. Deelt het college deze ambitie van D66? Zo nee,

waarom niet?

Antwoord:

Zoals hierboven aangegeven is er geen stedenbouwkundig plan dat visueel kan

worden getoond. Wel zijn er in de verkenningsfase (2011-2013) verschillende

varianten (massastudies) op haalbaarheid onderzocht. Daarnaast hebben allerlei

externe partijen (waaronder stedenbouwkundigen en onderwijsinstellingen)

concepten en ontwerpen opgesteld voor de ontwikkeling van het Marineterrein.

Deze zijn onder andere bij ARCAM getoond. Indien gewenst kunnen deze

beelden, ter inspiratie, beschikbaar worden gesteld.

6. Op de website van het Rijksvastgoedbedrijf staat dat er wordt verkend “op welke

wijze Defensie in de toekomst mogelijk nog aanwezig blijft in de noordoostelijke

hoek van het terrein”. In antwoord op de eerdere vragen van het raadslid Verheul

(D66) schreef het college over de veiligheidstaken dat “zal worden gekeken of

het binnen de huidige plannen mogelijk is deze in te passen”. Welke invloed zou

dit volgens het college kunnen hebben op de inrichting en ontwikkeling van het

terrein als geheel?

Antwoord:

Het college van burgemeester en wethouders heeft geïnventariseerd welke

cruciale activiteiten in het kader van de Openbare Orde en Veiligheid op het

terrein plaatsvinden. Op basis hiervan komt het college vooralsnog tot de

conclusie dat cruciale functies elders kunnen worden ondergebracht en dit

derhalve geen gevolgen heeft voor de ontwikkeling.

7. Hoe ziet het proces eruit ten aanzien van de gebiedsontwikkeling van het

marineterrein? Welke planning heeft het college voor ogen tot 2018 en daarna?

Antwoord:

Zie het antwoord op vraag 1.

8. Ziet het college ruimte voor tijdelijke functies op het marineterrein, à la Startup

Delta en bijvoorbeeld de verschillende topoverleggen in het kader van het

Nederlandse EU-voorzitterschap in 2016, in de periode tot 2018? Hoe zorgt

het college ervoor dat deze tijdelijke functies de gebiedsontwikkeling en

de bijbehorende (woning)bouwproductie vanaf 2018 niet belemmeren?

Antwoord:

Het college van burgemeester en wethouders vindt het bieden van ruimte voor

tijdelijke functies randvoorwaardelijk voor de gewenste geleidelijke organische

ontwikkeling van het Marineterrein. Blijvende flexibiliteit is daarbij noodzakelijk.

Binnen het project worden daarom, in deze fase, onomkeerbare verplichtingen ten

opzichte van derden zo veel als mogelijk vermeden (zoals het aangaan van

langjarige huurcontracten of de verkoop van vastgoed).

Burgemeester en wethouders van Amsterdam

A.H.P. van Gils, secretaris E.E. van der Laan, burgemeester

Pension Homeland zit er warmpjes bij deze winter!

Er wordt nog flink geklust in de voormalige Officiersmess op het Marineterrein.

Maar wat zeker lijkt is dat het gezellig gaat worden in het restaurant van Pension Homeland.

Want Paul Spronk plaatst een open haard!

Adriaan Geuze van West 8 maakte rivieroevers Madrid weer leefbaar

Zoals ik hier en hier al betoogde zou mijns inziens landschapsarchitect Adriaan Geuze gevraagd moeten worden zijn licht te laten schijnen over de toekomstige invulling van het Marineterrein. In onderstaand videoprofiel kun je zien wat hij onder andere in Madrid heeft gerealiseerd.
Daarnaast was hij deze maand te gast in het radioprogramma OBA Live van de VPRO waarin Robert van Altena hem spreekt over zijn projecten en drijfveren. Luister hier: OBA Live

Koen Vollaers en Agniet Helmens uitbaters Pension Homeland in de Officiersmess

Koen Vollaers in 2014 (foto: Reizende Sterren) en Agniet Helmens in 2013 (foto: BMH)

Koen Vollaers en Agniet Helmens (als manager) gaan vanaf dit jaar de Officiersmess inrichten als een plek waar professionals uit het buitenland zich "thuis weg van huis" moeten kunnen voelen. Pension Homeland gaat het heten.

Ze richten zich hierbij expliciet niet op de toeristische sector. Het moet een ontmoetingsplek worden tussen de internationale gasten, de huurders op het terrein en de buurt.

Er komen 32 kamers, een zaaltje voor (buurt)activiteiten en een restaurant. Het restaurant zal in principe elke dag open zijn voor het publiek. De gasten van het pension zullen voorrang krijgen op een tafel, maar iedereen is welkom.

Koen Vollaers (die dit jaar een koninklijke onderscheiding mocht ontvangen) is bekend van Pacific Parc op het Westergasterrein, Rollende Keukens, Restaurant As, Amsterdam Plage, 11 en Trouw.
Lees hier over mijn eerste bezoek aan het terras van Pension Homeland

Een interview met Vollaers uit Het Parool van 28-04-2011:

De elfde verdieping van een voormalig PTT-gebouw, de oude drukkerij van dagblad Trouw en het industrieterrein rond een gasfabriek. Alles wat Koen Vollaers (50) aanraakt verandert in een populaire club, festival of restaurant. Hij stond aan de wieg van het binnen een kwartier uitverkochte festival Into The Great Wide Open op Vlieland en is oprichter van onder meer uitgaansgelegenheid Pacific Parc en het biologische restaurant As in Amsterdam. 

Deze week is hij vooral te vinden op de jaarlijkse Aprilfeesten op de Amsterdamse Nieuwmarkt. Een uit de hand gelopen buurtfeest dat hij 24 jaar geleden bedacht samen met vrienden. Er staan tenten met optredende artiesten, een zweefmolen en er is veel eten en drinken. Hippe jongens met hoeden versieren er mooie meisjes in jumpsuit, ouders keten met hun kinderen en groepen vrienden ouwehoeren aan de tap. Tussen de menigte loopt Vollaers, een lange gebruinde man in korte broek en halflange blonde haren. Hij drinkt een biertje en houdt ondertussen alles nauwlettende in de gaten. Je zou hem er niet snel tussenuit pikken als die succesvolle horecaondernemer en dat wil hij graag zo houden. Voor het interview zoeken we onze toevlucht in zijn café Bern. Je kunt er voornamelijk kaasfondue eten, maar ook hier zit het bijna altijd vol. 

Waarom wilde u niet zelf op de foto?
,,Ik wil niet in het middelpunt staan. Ik kom heel graag op de plekken die ik bedacht heb zonder als zodanig herkend te worden."
Wat is het geheim van uw succes?
,,De plekken die ik uitkies moeten toegankelijk blijven en mogen niet te duur zijn. In Pacific Parc zijn er wekelijks optredens, maar je hoeft er geen entree te betalen. Dat kan omdat de zaak goed loopt. En in geen van mijn projecten zie je reclame, daardoor kunnen we onze eigen identiteit laten zien."
Wat is uw rol?
,,Ik ben veel aanwezig, motiveer mensen door zelf mee te werken. En ik maak de crew onderdeel van het hele proces. Ook letterlijk door ze te laten investeren en naar percentage van inbreng te laten delen in de winst. Ik krijg nergens subsidie voor omdat ik geloof dat mensen zich dan minder onderdeel voelen van de organisatie."
Hoe begon het?
,,Op mijn 18de kwam ik vanuit Brabant naar Amsterdam en ging werken als barman hier in café Bern. Ondertussen begon ik met een vriendin en vrienden het rondreizend festival Boulevard of Broken Dreams. Dan reisden we met tweehonderd man door Europa. Iedereen deed alles. We waren zelf de bouwers, de brekers, de koks en de artiesten. Daarna opende ik stadstrand Amsterdam Plage."
Waarom dacht u dat het oude PTT gebouw een goede plek zou zijn voor een club?
,,Vanaf Amsterdam Plage tuurde ik naar het hoge gebouw van de post. Ik ben er meteen naartoe gegaan en tussen de postsorteerders door naar de elfde verdieping gelopen. Daar heb ik me een nacht laten insluiten. Ik dacht: dit is de mooiste plek van de stad, als het ooit vrij komt Dus toen ik later hoorde dat de post daar weg ging heb ik direct al mijn relaties die iets met dat gebouw te maken hebben ingezet om er een club van te maken. Dat lukte."
Restaurant As is chic, Club Trouw hip, Restaurant Bern een bruin cafe. Hoe bepaalt u wat voor soort gelegenheid het wordt?
,,Hip zegt me niets. Ik maak altijd een kijkdoos. Dat geeft me inzicht in de ruimte en de zichtlijnen. Als ik een plek verken voel ik me een soort reptiel dat door de ruimte loopt of aan het plafond hangt. Vervolgens zet ik die fantasie om in realiteit en is alles net even anders dan gebruikelijk. Toen ik voor het eerst in de kapel kwam wat nu restaurant As is, wist ik bijvoorbeeld meteen dat er een buitenkeuken moest komen."
Ook omdat je dacht dat bezoekers dat waarderen?
,,Nee, hou toch op, ik ben nooit met andere mensen bezig."
Maar het is toch belangrijk dat mensen het leuk vinden?
,,Ja, maar dat is meer een gevolg. In eerste instantie zeggen mensen: je bent gek om de keuken in de kou te zetten. Maar daar verzin ik dan wel weer wat op. Het is niet bedacht om succesvol te zijn. ik wil wel gastvrij zijn, maar niet klantbewust."
Verdient u veel geld?
,,Geld interesseert me niet. Van Trouw krijg ik bijvoorbeeld één procent van de omzet omdat ik deel wil blijven van het proces. Mijn levenstandaard blijft altijd hetzelfde en ik hoef geen nieuwe auto. Volgens anderen moet je voor de zaken die ik bestier minimaal vier ton op de bank hebben voor eventuele tegenvallers. Dat heb ik niet. Het moet wel een uitdaging blijven. Als ik dat geld op de bank zou hebben raak ik de spanning en de creativiteit kwijt."

Gebouw 27E - ontwerptekeningen toen (1962) en nu (2014)

In het informatieboek voor toekomstige huurders van Gebouw 27E staan mooie ontwerptekeningen en plattegronden van het gebouw zoals het gerenoveerd gaat worden.
De originele ontwerpen uit 1962 zijn wat minder strak getekend, maar daarom niet minder interessant.
Het nieuwe ontwerp voorziet in veel grotere raampartijen en een gevarieerde houten zonwering van houten latten.

UPDATE 20-11-2015
Het gebouw zou eerst (deels) bestemd worden voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken tijdens het EU-voorzitterschap van Nederland in 2016. Hier heeft Buitenlandse Zaken vanaf gezien vanwege andere huisvestingsplannen elders op het terrein die periode. De naam Europagebouw wordt nu gebruikt voor het tijdelijke complex op het voetbalveld.
Zie hier het artikel over het tijdelijke Europagebouw:
http://marineterrein.blogspot.nl/2015/11/tijdelijk-europagebouw-operationeel-op.html

Hieronder de gevelpartijen toen en nu






Hieronder de doorsnedes van het nieuwe ontwerp

Cinémanger gaat NIET door!

Het Cinémanger-festival dat in de maand juli zou plaatsvinden op het Marineterrein gaat niet door.
Reden hiervoor is niet bekend. In plaats daarvan zal het in september worden gehouden naast het Conservatorium op het Oosterdokseiland.

Prins Bouw plaatst 2 nieuwe foto's van verbouwing Gebouw 27E op website