'Het Kompas van Amsterdam' moet verbinding brengen tussen generaties en culturen. Er komt binnenkort een website over dit, zoals ze het zelf noemt, 'utopische voorstel'. Hans Goedkoop en Lyangelo Vasquez zijn ook verbonden aan het project (zie de tweet van Vasquez geheel onderaan).
De projecten die studio RAAAF, waar Mackic deel van uitmaakt, eerder uitvoerde geven zeker hoop op iets moois. Voor Vliegbasis Soesterberg maakten ze een schitterend 'militair' object. Dit voertuig op rupsbanden contrasteert mooi met het natuurlandschap rond de vliegbasis en doet denken aan Koude-Oorlogsmaterieel en Thunderbirdsachtige vliegmachines.
Een ander zeer geslaagd project is de doorgezaagde bunker bij de A2, ter hoogte van Culemborg. Hier is de Hollandse Waterlinie het thema. Dwars door de bunker heen loop je als het ware het ondergelopen land binnen.
Later hier meer over het project voor het Marineterrein.
02-03-2016 Vrij Nederland
De Verwoeste brug als springplank
Ze komt uit Bosnië en onderzocht de rol van architectuur tijdens de keerpunten in de geschiedenis van de Balkan. Nu is Arna Mackic specialist in wederopbouwarchitectuur. 'De oorlog in Bosnië-Herzegovina was een oorlog tegen de architectuur van de multiculturele samenleving.' [...]
'De 27-jarige Mackic is als architect verbonden aan RAAAF (Rietveld Architecture-Art-Affordances), een Amsterdamse ontwerpstudio die werkt op het snijvlak van architectuur, kunst en filosofie. In 2013 kreeg ze van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie een talentontwikkelingsbeurs die haar de kans gaf onderzoek te doen naar een onderwerp dat haar van kinds af aan al fascineert.
In Mortal Cities & Forgotten Monuments, dat in mei in Europa en de Verenigde Staten op de markt komt, onderzoekt ze de rol die architectuur speelde tijdens de keerpunten in de geschiedenis van de Balkan, zoals tijdens en na de Tweede Wereldoorlog, toen president Tito architecten vroeg om voor het nieuwe socialistische Joegoslavië een universele beeldtaal te ontwerpen die de religie en etniciteit van de diverse inwoners van de verzamelde republieken moest overstijgen. Dat mondde uit in meer dan honderd enorme herdenkingsmonumenten voor de slachtoffers van het fascisme in een abstracte, formele bouwstijl die optimisme over de toekomst moest uitstralen.
Het hart van Mackic' onderzoek is een reconstructie van de stedelijke verwoesting tijdens en na de burgeroorlog in Bosnië-Herzegovina van 1992 tot 1995. Op basis van deze studie deed ze een voorstel voor de wederopbouw van Mostar. Hoe het eigenlijk had gemoeten, maar niet ging.
Met de eerste druk van Mortal Cities won ze vorig jaar de prijs voor het best verzorgde boek en de Dutch Design Award in de categorie 'Design research'. Sindsdien heeft ze op congressen in Stockholm en Beiroet gesproken over wederopbouwarchitectuur in door oorlog verwoeste steden als Beiroet en Aleppo. [...]
Mackic noemt de Amsterdamse grachtengordel als een voorbeeld van beladen nationaal erfgoed. 'De grachtengordel zegt wel iets over de Nederlandse Gouden Eeuw, maar niets over het lelijke deel van het koloniale verleden waardoor mensen van Antilliaanse, Surinaamse of Indonesische afkomst zich die gordel niet kunnen toeëigenenen als hún historie, omdat zij die geschiedenis niet op die manier hebben beleefd.' Ze heeft onlangs een black heritage tour gevolgd in Amsterdam om te kijken welke invloed dat koloniale verleden heeft gehad op dat deel van de stad. De wetenschapster die die tour leidde, had gezegd: 'Ik wil niet een ander verhaal vertellen; ik wil een aanvulling op dat verhaal geven.' Die benadering vindt Mackic 'ongelofelijk sterk'.
Met de eerste druk van Mortal Cities won ze vorig jaar de prijs voor het best verzorgde boek en de Dutch Design Award in de categorie 'Design research'. Sindsdien heeft ze op congressen in Stockholm en Beiroet gesproken over wederopbouwarchitectuur in door oorlog verwoeste steden als Beiroet en Aleppo. [...]
Mackic noemt de Amsterdamse grachtengordel als een voorbeeld van beladen nationaal erfgoed. 'De grachtengordel zegt wel iets over de Nederlandse Gouden Eeuw, maar niets over het lelijke deel van het koloniale verleden waardoor mensen van Antilliaanse, Surinaamse of Indonesische afkomst zich die gordel niet kunnen toeëigenenen als hún historie, omdat zij die geschiedenis niet op die manier hebben beleefd.' Ze heeft onlangs een black heritage tour gevolgd in Amsterdam om te kijken welke invloed dat koloniale verleden heeft gehad op dat deel van de stad. De wetenschapster die die tour leidde, had gezegd: 'Ik wil niet een ander verhaal vertellen; ik wil een aanvulling op dat verhaal geven.' Die benadering vindt Mackic 'ongelofelijk sterk'.
Zo'n 'gelaagde referentie naar het verleden' heeft ze met een project binnen RAAAF verwerkt in wat ze een 'utopisch voorstel' noemt voor het Amsterdamse Marineterrein, het deel achter het Scheepvaartmuseum dat tot voor kort in bezit was van Defensie en nu wordt ontwikkeld als 'nieuw stadskwartier'. RAAAF maakte (met steun van het Stimuleringsfonds) een voorstel voor een publieke plek op die historische locatie. Omdat hier in de zeventiende eeuw schepen vertrokken die de handelsvloten naar het Oosten beschermden, ziet Mackic dit als 'de eerste brug vanuit Nederland naar de rest van de wereld'. Een uit steen gehouwen kompas met in het midden een kampvuur verwijst naar die maritieme geschiedenis, maar ook naar het concept van een innerlijk en een collectief kompas: 'waar we met z'n allen naartoe willen in de toekomst'.
Er hoort een educatieprogramma bij waarin kinderen uit de eerste klas van de middelbare school onderzoeken wie de oma van hun oma was. Over die oma's vertellen ze hun leeftijdsgenoten dan een verhaal rondom dat kompas, waarbij ze in de windrichting moeten gaan staan van de plaats van herkomst van hun voorouder. Mackic is benieuwd naar de onverwachte verbindingen die dan zullen ontstaan. 'Iemand die voorouders in Turkije heeft, moet op ongeveer dezelfde plek gaan staan als iemand met voorouders in Zuid-Limburg. Zo voelen de kinderen zich hopelijk onderdeel van een groter verhaal dat een verleden heeft en een toekomst.'
Er hoort een educatieprogramma bij waarin kinderen uit de eerste klas van de middelbare school onderzoeken wie de oma van hun oma was. Over die oma's vertellen ze hun leeftijdsgenoten dan een verhaal rondom dat kompas, waarbij ze in de windrichting moeten gaan staan van de plaats van herkomst van hun voorouder. Mackic is benieuwd naar de onverwachte verbindingen die dan zullen ontstaan. 'Iemand die voorouders in Turkije heeft, moet op ongeveer dezelfde plek gaan staan als iemand met voorouders in Zuid-Limburg. Zo voelen de kinderen zich hopelijk onderdeel van een groter verhaal dat een verleden heeft en een toekomst.'
De kinderen kunnen op dit 'Kompas van Amsterdam' hun naam en die van hun oma opschrijven met een fosforpen waarvan de inkt in het donker oplicht. Misschien, hoopt Mackic, komen ze dan nog eens terug en nemen ze hun ouders mee om hun naam te laten zien.
Er is in Nederland zoveel tot de verbeelding sprekend erfgoed dat op die manier zou kunnen worden ingezet, maar het gebeurt niet. Keer op keer ziet Mackic dat kansrijke historische locaties op commerciële vinex-achtige wijze worden ingevuld. Inclusief denken komt ze onder architecten zelden tegen. 'Maar je hebt als architect een maatschappelijke taak, omdat je altijd plekken, gebouwen, ruimtes vormgeeft waar verschillende mensen gebruik van maken. Zeker als architect van een publieke ruimte. Met het ontwerp kun je beïnvloeden hoe anderen zich tot elkaar verhouden. Je ontwerpt uiteindelijk een maatschappelijk proces.'
Foto's: Vrij Nederland, RAAAF en Expectmohr
Shooting for a nice little project for RAAAF #marineterrein pic.twitter.com/2kAoCahQsU— Lyangelo Vasquez (@Lyangelo) 14 maart 2016
