Marineterrein Amsterdam

Een onafhankelijk blog van een Kattenburger over de herontwikkeling van het Marineterrein Amsterdam. Van een gesloten enclave naar een plek voor iedereen. Blog Marineterrein gaat door als marinekwartier.com

donderdag 22 januari 2015

Districtskantoor Koninklijke Marechaussee: een gebouw met 1.758 ramen!



Van architectuur.nl:

Districtskantoor Koninklijke Marechaussee, Amsterdam
Op het zwaar beveiligde Marine Etablissement in Amsterdam realiseerde Wansleben Architekten een districtskantoor voor de Koninklijke Marechaussee.Een compromisloos ontwerp, geïnspireerd op de aloude typologie van de burcht. Onder de strenge ‘uniformjas’ van het exterieur blijkt echter een verrassend zachte en kleurrijke voering schuil te gaan.
De opzet van het districtskantoor heeft alle kenmerken van een burcht. De betonnen buitenschil van het gebouw is rondom hermetisch gesloten. En net als bij een burcht bevindt de entree zich op een verhoogde binnenplaats die, via een inpandige hellingbaan, bereikbaar is voor voetgangers en auto’s. Door middel van een moderne equivalent van het middeleeuwse valhek kan deze inpandige hellingbaan hermetisch van de buitenwereld worden afgegrendeld.
Behalve kantoren bevat het districtskantoor ook een inpandige garage voor dienstauto’s en bijzondere voertuigen. Deze garage neemt het grootste deel van de onderste twee bouwlagen in beslag. De werkplekken bevinden zich op de bovenste drie bouwlagen en worden door gevelcorridors van de buitenwereld afgeschermd. Alleen waar het gebouw onbenaderbaar is omdat het direct aan het water ligt, wordt direct aan de gevel gewerkt. Eenmaal voorbij de formele, hermetisch gesloten buitengevel toont het gebouw zijn andere, vriendelijke gezicht. Zo zijn de gevels rondom de verhoogde binnenplaats volledig beglaasd en van kleurige houten zonneluiken voorzien. Na het passeren van de portier krijgt het gebouw zelfs een uitgesproken informeel karakter en doet niets meer denken aan de ongenaakbaarheid van het exterieur. Architect Norbert Wansleben trekt de vergelijking met een uniform. Een uniform geeft voor de buitenwereld uitdrukking aan de publieke functie van de drager, ongeacht wie het draagt. Onder elk uniform zit echter wel degelijk een individu. Het exterieur verbeeldt de functie van het gebouw voor de samenleving; het interieur vormt primair een aangename, veilige werkomgeving voor de gebruikers.
Venster op de stad
In de praktijk verloopt de overgang van ongenaakbaar naar informeel betrekkelijk geleidelijk. Naarmate je dichterbij het gebouw komt krijgt de gevel bijvoorbeeld steeds meer nuances. In het van veraf ogenschijnlijk monochrome zwarte gevelraster worden de diepe witte neggen (wit beton) geleidelijk manifester. Vervolgens blijkt het effen zwarte oppervlak te zijn samengesteld uit steenslag van labrador en basalt dat is voorzien van een subtiele, horizontale profilering om de steentjes extra reliëf te geven en optimaal te laten schitteren. Norbert Wansleben: ‘Net als in het echte leven blijkt de werkelijkheid in mijn ontwerpen vaak een stuk genuanceerder te liggen dan je op het eerste gezicht zou vermoeden.’ Stedenbouwkundig gezien vormt het vierkante bouwvolume een moderne echo van het aan het andere uiteinde van de Kattenburgerstraat gelegen Scheepvaart Museum. Min of meer in de as van de Kattenburgerstraat is in de kantorencarré van het marechausseegebouw een grote opening uitgespaard als venster op de stad vanaf de verhoogde binnenhof. Omgekeerd gunt dit venster op de stad het verkeer in de Kattenburgerstraat een blik op de kleurrijke, informele binnenkant van het strenge zwarte bouwvolume.
Netkous
Het gebouw is volledig opgetrokken uit prefab betonelementen. Alle elementen die in het zicht zijn toegepast (gevels, kolommen, trappen) komen uit Duitsland. De gevels bestaan uit losse binnen- en buitenbladen, waarbij de buitenbladen slechts als esthetische regenjas fungeren. Een bijzonder onderdeel van het prefab bouwpakket is de grote vrijstaande betonnen spiltrap over de hele hoogte van het gebouw met een rvs netkous als valbeveiling. De trap heeft prefab treden en een in het werk volgestorte kern. Op een aantal plaatsen in het gebouw is gebruik gemaakt van thermisch geïsoleerde betonnen kozijnen die normaliter alleen in Duitse industriegebouwen toegepast worden.  
Bevoogdend
Wansleben Architekten verkreeg de ontwerpopdracht voor het marechausseegebouw bijna tien jaar geleden via een besloten Europese aanbesteding. Toenmalig rijksbouwmeester Jo Coenen was betrokken bij de selectieprocedure maar verder had de Rijksgebouwendienst geen bemoeienis met het ontwerp- en bouwproces. De Dienst Vastgoed van het Ministerie van Defensie trad op als zelfstandig opdrachtgever.
Wat Norbert Wansleben het meest verbaasde bij zijn werkzaamheden in Nederland, was het bevoogdende karakter van de regelgeving. Naar zijn mening zouden de gebruikers heel goed in staat zijn om zelf, met de hand, de stand van de luchtinlaatroosters en de zonneluifels te bepalen. Dan zou echter niet kunnen worden gegarandeerd dat de binnentemperatuur en luchtkwaliteit altijd binnen de voorgeschreven marges blijven. Dus waren permanente geforceerde ventilatie en motorische bediening van de zonneluifels onvermijdelijk.

woensdag 21 januari 2015

KMAR by night

Het marineterrein op de kaart van 1647 t/m 1941


Bezuinigingen Marine in 1922

De Marine heeft blijkbaar al eerder het plan gehad het terrein te verlaten danwel in te krimpen vanwege bezuinigingen. Dit artikel stond op 15 oktober 1922 in De Telegraaf.

dinsdag 20 januari 2015

Depot Scheepvaartmuseum

Ontwikkelingen op het Marineterrein Amsterdam in de periode 2015 - 2018

Van de website van het Projectbureau Marineterrein:

Ontwikkelingen op het Marineterrein
Het Marineterrein wordt stapsgewijs ‘organisch’ ontwikkeld. De belangrijkste gebeurtenissen die nu bekend zijn betreffen het ter beschikking komen van de Voorwerf, een tijdelijke brug om het terrein beter te ontsluiten en de accommodatie van het voorzitterschap van de Europese Unie.


Voorwerf
Voor de geleidelijke verhuizing van Defensie en de Marine liggen op dit moment nog meerdere scenario’s op tafel. Wat we zeker weten, is dat het historisch gedeelte bij de Voorwerf beschikbaar komt per 1 januari 2015. De overige gebouwen en het bijbehorende buitengebied komen gefaseerd tussen augustus 2016 en juli 2018 vrij. Op dit moment worden geschikte tijdelijke huurders gezocht voor het Poortgebouw (het lange, oude gebouw aan de Kattenburgerstraat).
Als er meer duidelijk is over hoe en wanneer de Koninklijke Marine het terrein verlaat, zullen geleidelijk de overige gebouwen een nieuwe invulling krijgen.


Brug
In de bestuursovereenkomst is voorzien in een tijdelijke brug. Op het ogenblik is deze brug in voorbereiding. De laatste plannen betreffen een drijvende fiets- en voetbrug. Die is relatief goedkoop, kan makkelijk open en dicht, en kan weer worden hergebruikt.


Voorzitterschap Europese Unie
In 2016 is Nederland voorzitter van de Europese Unie. Er komen dan veel hoogwaardigheidsbekleders naar Nederland en die moeten op een goede en veilige manier kunnen confereren. Dat gaat gebeuren op het Marineterrein van januari tot juni 2016. Eén van de opdrachten daarbij is de buitenlandse bezoekers een goed en adequaat beeld mee te geven van de Nederlandse cultuur. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken zal daarom een intendant aanstellen voor het culturele programma. Daarmee zal intensief worden samengewerkt aan het programma en de inrichting van terrein en gebouwen tijdens deze periode.

Mariniers op de Voorwerf in april 1900

Google Map met gebouwen en foto's Marineterrein Amsterdam (in aanbouw)

College van Rijksadviseurs bezoekt Marineterrein Amsterdam en presenteert advies

Uit het persbericht.
www.collegevanrijksadviseurs.nl/actueel/nieuws/2014/09/25/werkbezoek-marineterrein-amsterdam



Op 16 september bracht het College van Rijksadviseurs een werkbezoek aan het Marineterrein in Amsterdam. Dit iconische gebied in de geschiedenis van de hoofdstad komt stapsgewijs vrij voor herontwikkeling. In 2018 zal Defensie het terrein, grenzend aan het Scheepvaartmuseum, hebben verlaten. Het Rijk, eigenaar van de grond, en de gemeente sloten een samenwerkingsovereenkomst waarin is gekozen voor het organisch ontwikkelen van het gebied.
Binnenkort wordt het gebied, waar in de 16e eeuw oorlogsschepen werden gebouwd, voor het eerst sinds eeuwen opengesteld. Eindelijk kan het daarmee een levendig onderdeel worden van de stad. Liesbeth Jansen, voormalig directeur van de Westergasfabriek, is door het Rijk en gemeente Amsterdam gevraagd om de herontwikkeling te begeleiden. Zij nodigde het College uit voor een rondleiding en toelichting op de gekozen ontwikkelingsstrategie. Het CRa is betrokken bij de planvorming voor het gebied en bracht eerder een advies uit over de plaatsing van een fietsbrug. Een nieuwe fietsroute over het Marineterrein gaat het gebied ontsluiten richting Centraal Station waardoor het kan worden opgenomen in het weefsel van de stad. Per 1 januari gaat het eerste deel van het terrein open: de Voorwerf met historische gebouwen, aan de zijde van het Scheepvaartmuseum. Dit vormt de officiële start van de herontwikkeling. Liesbeth Jansen is in gesprek met initiatiefnemers die plannen hebben voor het gebied.
Oase van rust
Tijdens een rondleiding over het terrein werd de bijzondere sfeer voelbaar. In het hart van de binnenstad, deels omsloten door water is het een oase van rust. De lindebomen langs de kades en de de groene parkjes en sportvelden bieden een onvermoede sfeer van ruimte en bezinning. Het maritieme karakter is letterlijk tastbaar, in ligging, gebouwen en uiteraard door de aanwezigheid van de Marine, die hier onder meer haar rekruten opleidt. Dat geeft het terrein ook een campusuitstraling. Naast de historische gebouwen staan er met name panden die vanaf de jaren ’60 zijn neergezet, sommige onaanzienlijke dozen, andere, zoals de commandantswoning en de officiersmess, kleine architectonische pareltjes.
Organisch ontwikkelen
In de discussie met Liesbeth Jansen en Pieter Dijckmeester van het Rijksvastgoedbedrijf kwam vooral de invulling van ‘organisch ontwikkelen’ aan de orde en de afweging welke kwaliteitskaders wel of niet vantevoren worden vastgelegd. Organisch ontwikkelen gaat met name over stapsgewijs, op flexibele manier ontwikkelen, uitgaande van de bestaande kwaliteiten of potenties, zonder vooropgesteld einddoel voor ogen. Zo ontstaan meer diversiteit en meer betrokkenheid van eindgebruikers. Dat betekent niet dat je alles maar moet laten gebeuren, integendeel. Focus, stimuleren en regievoeren zijn net zo belangrijk als ruimte geven.
Initiatieven
Het College van Rijksadviseurs onderschrijft de gekozen stap voor stap aanpak waarbij gezocht wordt naar de ‘essentialia’ die richting geven aan de herontwikkeling. ‘Het is belangrijk om de tijd te nemen om het gebied te laten groeien. Vanuit waarden en potenties ontstaat zo een onderzoek naar de best denkbare invulling van het gebied voor de stad.’ Organisch ontwikkelen is daarmee een manier om stedelijke, maatschappelijke, economische en duurzame waarden op te bouwen. ‘Verleid de markt om ook andere waarden te ontwikkelen.’
Ruimtelijk kwaliteitskader
Het is volgens het CRa verstandig in een vroegtijdig stadium een vorm van kwaliteitskader op te stellen, waarmee de structurerende elementen van de locatie geidentificeerd kunnen worden. De bijzondere waarde van het terrein vraagt om een kritische afweging. ‘Je kunt je hier een strenge selectie permitteren.’ Spoor de publieke betekenis op, zoals de openbaarheid van de kades, en leg die vast. Verschaf duidelijkheid over de basiswaarden waaraan niet getornd mag worden.’

Gebouw Divisie Personeel & Organisatie Defensie - DienstenCentrum Medische Keuringen (DCMK)

Archeologische Dienst Amsterdam in de voormalige Ziekenboeg

 

Commandantswoning op het Marineterrein

 

Verbouwing van de oude officiersmess op de Voorwerf van het Marineterrein Amsterdam

   

maandag 19 januari 2015

vrijdag 16 januari 2015

Origami Tigers voor Marineterrein tijdens Amsterdam Light Festival 2013

Foto: Rob Brink

Over Digital Origami Tigers:
De twee Digital Origami Tigers begonnen met hun wereldreis in 2010 om het Chinese Nieuwjaar te vieren in Customs House te Sydney en zijn nu onderdeel van het Amsterdam Light Festival. De tijgers zijn geadopteerd door het WNF (Wereld Natuur Fonds) om de bedreigde status van de tijger onder de aandacht te brengen. Ze zijn een combinatie van oosterse lantaarnfabricatie en westers ontwerp. De reusachtige katten zijn gemaakt van gerecyclede materialen, aluminium en barrisol. Golvend led-licht brengt de sculpturen tot leven.

donderdag 15 januari 2015

Ontwerper Sjoerd ter Borg krijgt rondleiding op Marineterrein

Tijdens de rondleiding binnen het Marineterrein. Fotografie: Menno Hoope.


Het land binnen de muren

Een tijdje terug zette Sjoerd ter Borg de Uitgeverij van Leegstand op als onderdeel van zijn afstudeerproject voor de masteropleiding Vacant NL aan het Sandberg instituut (Rietveld academie). Deze master is opgericht met het doel te onderzoeken hoe op creatieve en innovatieve wijze invulling gegeven kan worden aan leegstaande ruimtes (bijvoorbeeld gebouwen) in Nederland. Volgens het CBS is de leegstand in de vier grote steden (Utrecht, Den Haag, Rotterdam en Amsterdam) in Nederland erg hoog; in totaal staan er bijna 29.000 woningen leeg in Amsterdam.

Het project Het land binnen de muren, op het Marineterrein in Amsterdam gaat iets minder over leegstand en meer over gebiedsontwikkeling. Het Marineterrein ligt in het hart van Amsterdam, 30 hectare groot en geheel ontoegankelijk voor burgers. Al eeuwen lang. Sinds de zeventiende eeuw al heeft het terrein een militaire functie, maar het was ook Michiel de Ruyters werkplek, Vincent van Gogh heeft er een tijdje gezeten, en het is was een tijdje het onderduikadres van Ayaan Hirsi Ali en Geert Wilders toen zij beveiligd werden.’

In de loop van 2015 krijgt een gedeelte van het terrein voor het eerst weer een publieke functie en opent het geleidelijk zijn poorten. Logischerwijs zijn er veel geïnteresseerden in dit nieuwe stukje stad: horecaondernemers, projectontwikkelaars en dagjesmensen, studenten en gevestigde architecten, iedereen voelt de potentie van de grond en maakt plannen ermee aan de slag te gaan. ‘Dat proces, van die eeuwenlange cultuur van geslotenheid naar een nieuw stuk stad, vind ik super interessant.’

Sjoerd benaderde de projectleider of ze daar eerst schrijvers mochten inzetten. Daarbij ging het niet perse om de geschiedschrijving, maar juist een verhaal geïnspireerd op de plek. Voorafgaand aan hun schrijven kregen de auteurs een rondleiding gehad van een militair en ook een geschiedenisles van Bureau Monument en Archeologie over wat daar allemaal is gebeurd. Daar zijn vijf heel verschillende verhalen uitgekomen. Op de interactieve website van het project worden de verhalen gebruikt als methode om dit nieuwe stuk stad in kaart te brengen. Door een wisselwerking tussen literatuur en ontwerp wordt het Marineterrein ontsloten.
‘De woorden van een schrijver kunnen je laten voelen wat is en wat is geweest, ook al is wat ze schrijven fictief. Sterker nog: de verhalen maken zichtbaar wat er kan zijn.’ Vervolgens heeft Sjoerd samen met een ontwerper en een digitaal ontwikkelaar bepaalde aspecten uit die verhalen gehaald en daar kaarten van gemaakt, van het Marineterrein. Weer een ander, nieuw perspectief. Zoals een van de personages in de verhalen beschrijft: “Dit land, zei ik, bestaat alleen binnen haar muren, de rest is speculatie.”


bron: http://loodmagazine.nl/uitgeverij-van-leegstand/

Luchtfoto's Marineterrein Amsterdam door Siebe Swart

Luchtfoto Marineterrein Amsterdam


Luchtfoto Marineterrein Amsterdam


Neelie Kroes bij DWDD over StartupDelta op het Marineterrein Amsterdam

Neelie Kroes aan de slag op de Voorwerf

http://startupdelta.nl/
StartupDelta heeft haar intrek genomen in een gedeelte van het Poortgebouw aan de Voorwerf van het Marineterrein. Maandag 12 januari is Neelie Kroes, boegbeeld van de organisatie, persoonlijk welkom geheten door burgemeester Eberhard van der Laan, wethouder Kajsa Ollongren en Liesbeth Jansen van Bureau Marineterrein AmsterdamStartupDelta is het initiatief van de Nederlandse overheid om samenwerking te stimuleren tussen startups, overheden, financiers en kennisinstituten – dat alles in een internationaal perspectief. Dat sluit goed aan bij de ambitie van het Marineterrein om innovatie als één van de centrale thema’s voor het gebied te gebruiken. Vanaf maandag 12 januari 2015 is StartupDelta vanuit het Poortgebouw aan het werk om verbindingen te maken met alle partners en andere startups in Nederland.
Mevrouw Kroes ontving daarbij een 3D sleutel van goudkleurig bio-plastic, gemaakt van maïs. De sleutel is ontworpen door DUS en gemaakt op locatie bij het 3D Print Canal House, een wereldwijd uniek project waarin een internationaal team samen werkt aan het 3D printen van een grachtenpand. Het 3D Print Canal House is een goed voorbeeld van het soort organisaties dat via StartupDelta geholpen wordt om verder te groeien.
Het Marineterrein is eigendom van het Rijk. De herontwikkeling van het terrein is een samenwerking tussen het Rijk en de gemeente Amsterdam. StartupDelta is een van de eerste huurders van de Voorwerf. De gemeente ondersteunt StartupDelta door onder andere kantoorruimte ter beschikking te bestellen. Op de Voorwerf zullen de komende maanden meer huurders komen.

Blank Canvas


Aanbesteding gestart voor verbouwing gebouw 27E (Elektrotechnische School Koninklijke Marine)

Uit de aanbestedingsleidraad:



Algemene kenmerken

Het project betreft de renovatie van gebouw 027E op het Marineterrein te Amsterdam. Het Marineterrein staat kort voor de geleidelijke transitie van militair complex naar openbaar gebied. Het eerste deel van het terrein wordt in januari 2015 openbaar gemaakt. Het vertrek van de aangewezen defensieonderdelen is in 2018 afgerond. De vrijgekomen gebouwen en terreinen worden beheerd door een projectbureau (Bureau Marineterrein Amsterdam), dat de ontwikkeling begeleidt in een opdracht van zowel het Rijk als de gemeente Amsterdam. Deze samenwerking en de beoogde doelstellingen zijn vastgelegd in een bestuursovereenkomst die op 05 december 2013 is gesloten. Gebouw 027E, in 1958 gebouwd als de elektrotechnische school van de Koninklijke Marine, is een van twee vleugels op kolommen die samen met de geschakelde laagbouw wordt aangeduid als gebouw 027. De betreffende vleugel is, vooruitlopend op een nooit uitgevoerde renovatie, volledig gestript en provisorisch wind- en waterdicht gemaakt. In de eerste helft van 2016 is Nederland voorzitter van de EU en vinden alle daaraan gerelateerde bijeenkomsten plaats op het Marineterrein, georganiseerd door het Ministerie van Buitenlandse Zaken. De ambtelijke vergaderingen vinden voor een aanzienlijk deel plaats in het daar aanwezige congrescentrum. Daarnaast vinden in die periode, zowel op het Marineterrein als in de stad, gerelateerde evenementen plaats in een breed cultureel programma. Naar aanleiding van dit evenement is besloten gebouw 027E te renoveren en deels ter beschikking te stellen aan de Centrale Projectorganisatie EU2016 van Buitenlandse Zaken. Het gebouw zal daarom worden aangeduid als het ‘Europagebouw’. Gedacht wordt een deel van de aanvullende programmering van de projectorganisatie hier te huisvesten, zoals een publieks- en bezoekerscentrum. Daarnaast kan het gebouw onderdak bieden aan tijdelijke tentoonstellingen en andere gelieerde bestemmingen. Deze invullingen vragen nog nadere uitwerking. Het gebouw moet op een casco plus niveau gereed gemaakt worden om deze nieuwe functies te kunnen faciliteren. De ontwikkeling creëert hoogwaardige vierkante meters die deels tijdens, en als geheel na, het voorzitterschap beschikbaar zijn voor (tijdelijke) exploitatie bij de herontwikkeling van het Marineterrein. Het gebouw is in huidige staat in principe een ruwbouw casco. De noord- en zuidgevel zijn geheel verwijderd en dichtgetimmerd. Alle E&W installaties, inclusief sanitair alsook alle indelingen en afbouw zijn compleet verwijderd.


Opdrachtkenmerken
De renovatie omvat op hoofdlijn de plaatsing van twee nieuwe glasgevels, volledige E&W installaties inclusief sanitair en liften. In totaal beslaat de opgave ca. 2.400 m2 GBO. Aan de huidige situatie worden bovendien een aanvullend vluchttrappenhuis toegevoegd. Het gebouw wordt met kale vloeren zonder indeling opgeleverd.
De installaties sluiten voor een deel aan op de bestaande infrastructuur van gebouw 027. In aanvulling daarop worden duurzame technieken toegepast voor de verwarming en luchtbehandeling van het gebouw. Hoewel het Nederlandse voorzitterschap op 01 januari 2016 formeel begint, vinden er al vooruitlopende bijeenkomsten plaats eind 2015. Vanwege die aanloopperiode, en de andere voorbereidingen, zoals de vaste en losse inrichting en de operationele inregeling, moet het gebouw uiterlijk 15 november 2015 gereed zijn. Bij het overschrijden van deze termijn zijn er geen acceptabele alternatieven voorhanden. Bovendien moet het terrein tijdig gevrijwaard zijn van bouwactiviteiten. De uiterste opleverdatum is daarom een zeer dwingend procesaspect.


Hergebruik gebouwen in de tijdelijke exploitatie


Gebouwen met nummers Marineterrein Amsterdam



002 Ziekenboeg
003 Voorwerf
004 Opstapplaats schouwdienst Centraal Station (pontje)
006 Poltie Amsterdam Amstelland Team Water
007 Wachtgebouw MBK
011 Directie NSM
015 Technische Dienst / OTONautische Dienst
017 DVVO
024 NATRES
025 All Ranks verblijf
026 Legeringsgebouw
027 DCR/MGGZ/SMDD
028 DPD
029 DPD
030 ECA-complex
034 Sportschool
039 PCG-OK
040 Bevoorrading/ Technische sleutelclub Opslag
041 Depot NSM
042 Districtkantoor KMAR

Blogarchief