Defensie torpedeert afspraken
Vorige maand werd bekend dat Defensie de afspraak om op 1 juli jongstleden het Marineterrein op Kattenburg te verlaten niet heeft nagekomen. De krijgsmacht zou haar kazerne in het centrum van Amsterdam namelijk alsnog willen behouden. Dit na een periode van 5 jaar gemeentelijke planning, voorbereiding en investeringen om het gebied klaar te maken voor woningbouw, innovatieve bedrijven en buurtvoorzieningen. Lokale en Haagse politici zijn geschokt door deze plotselinge draai van de Rijksoverheid.
Veranderde veiligheidssituatie
De argumenten die Defensie noemt om toch niet te vertrekken luiden als volgt:
Enige tijd nadat de krijgsmacht in 2013 met de gemeente Amsterdam een Bestuursovereenkomst over het terrein sloot is er volgens de krijgsmacht een 'veranderde veiligheidssituatie' ontstaan. In het belang van de nationale veiligheid wil men inzet kunnen garanderen bij een terroristische aanslag.
Daarnaast zou het terrein cruciaal zijn voor het bewaren van de openbare orde van de stad.
Ook zegt Defensie dat het Marineterrein nodig is om meer rekruten te kunnen keuren en werven. Het imago van Amsterdam zou daarbij helpen.
Ten slotte wil men vasthouden aan een helikopterlandplaats op deze plek.
Maar snijden deze argumenten wel hout?
Dreigingsbeeld en angst voor aanslagen
De genoemde 'veranderde veiligheidssituatie' blijkt niet uit het laatste Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland dat de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV) afgelopen maart naar buiten bracht.
Het dreigingsniveau in Nederland blijft niveau vier op een schaal van vijf. Dat betekent dat de kans op een aanslag in Nederland reëel is, maar dat er geen concrete aanwijzingen zijn dat er voorbereidingen worden getroffen om in Nederland een aanslag te plegen. Nederland zit sinds maart 2013 op ditzelfde dreigingsniveau. Door de verzwakte positie van IS lijkt de dreiging zelfs af te nemen. Na oktober 2017 zijn er in West-Europa immers geen aanslagen meer gepleegd.
Enkele jaren geleden verplichtte Defensie haar personeel om niet meer in uniform over straat te gaan uit angst voor aanslagen op het personeel. Ook voelden de manschappen zelf zich niet altijd even veilig. Toen een deel van het Marineterrein werd vrijgegeven voor burgers klaagde voorzitter Marc de Natris van de officierenkoepel KVMO dat door de komst van een fietspad langs het legeringsgebouw de veiligheid van de militairen in het geding was. Het zou op deze manier voor terroristen al te gemakkelijk worden om een aanslag op defensiepersoneel te plegen. Dat zo geredeneerd de aanwezigheid van een militaire kazerne midden in een woonwijk überhaupt niet zo slim is, werd simpelweg even vergeten. De veiligheid van burgers had in zijn betoog blijkbaar wat minder prioriteit.
Het huidige argument de stad te willen verdedigen na een terroristische aanslag lijkt er dus met de haren bijgesleept. Daarnaast voelt men zich als militair blijkbaar veiliger als de (kwaadwillende) burger niet al te dicht in de buurt kan komen. Des te meer een reden om het Marineterrein juist te verlaten en de hei op te zoeken.
Uitvoering terrorismebestrijding verschuift
Vorige maand bracht het Algemeen Dagblad het bericht dat Defensie de capaciteit niet heeft om inzetbaar te blijven voor beschikbaarheidsdiensten bij een terroristische dreiging of aanslag. Men heeft namelijk al moeite genoeg om überhaupt getraind te blijven.
Om bij calamiteiten toch tijdelijk meer inzet te kunnen garanderen eist het ministerie van Justitie en Veiligheid dat Defensie pelotons beschikbaar heeft die binnen zes uur inzetbaar zijn om bij een aanslag of concrete dreiging tegen bijvoorbeeld Schiphol of het Amsterdamse Centraal Station te bewaken. Hiervoor wil men een deel het Korps Nationale Reserve gaan opleiden voor deze nieuwe taak.
Het gaat om negen pelotons van gemiddeld 30 mensen. Deze reservisten wonen verspreid over heel Nederland en hoeven dus niet permanent gestationeerd te zijn op een kazerne. Als inzetbaarheid binnen zes uur acceptabel is, kan men zich, naar mijn mening, bij een noodsituatie beter in het midden van het land groeperen dan in bewoond gebied op Kattenburg.
Overigens was er in de oorspronkelijke plannen al ruimte voor het Korps Nationale Reserve gereserveerd op het terrein. Hun (noodzakelijke?) aanwezigheid op het terrein zou dus geen reden moeten zijn om een groter gedeelte te willen behouden.
Openbare orde - taak voor Defensie?
In haar beantwoording van kamervragen over de ontstane verwarring rond het Marineterrein herhaalde Staatssecretaris Visser van Defensie dat ook het handhaven van de openbare orde een taak is die Defensie wil gaan uitoefenen vanaf Kattenburg. Nou vraag ik mij of of de gemeente Amsterdam daar behoefte aan of om gevraagd heeft. Burgemeester Halsema kijkt daar wellicht toch wat anders tegen aan dan het ministerie. Voor zover ik weet is het handhaven van de openbare orde nog altijd primair een taak van de 'driehoek': politie, openbaar ministerie en de burgemeester.
Het is misschien wat ver gezocht, maar het lijkt er nu een beetje op alsof kabinet-Rutte de 'knetterlinkse' republiek Amsterdam een lesje wil leren. Kunnen de Jantjes meteen de Dam schoonvegen! (zie foto bovenaan)
Amsterdam in trek bij rekruten
Een andere reden om toch op het terrein te blijven zou de aantrekkingskracht van Amsterdam zijn. Voor de dienst Werving & Selectie zou het volgens Defensie makkelijker zijn jonge mensen zover te krijgen zich te melden en te laten keuren als dit in de grote stad Amsterdam zou gebeuren. Het feit dat ze vervolgens niet in de hoofdstad gelegerd zullen worden zou blijkbaar niet uitmaken om ze toch voor een jarenlang dienstverband te laten tekenen. De keuringslocatie geeft volgens Defensie dus in sommige gevallen de doorslag...
Helikopterlandplaats op Marineterrein / Google Maps
Een H zonder helikopters
Defensie zegt de de huidige helikopterlandplaats (zie op de foto hierboven bij de H) op het Marineterrein -weliswaar op een iets andere plek- te willen behouden. Waar men deze voor nodig heeft is echter niet geheel duidelijk. Tot vijf jaar geleden landde er nog minstens één maal per week een grote defensiehelikopter. Meestal op de donderdag. Maar langzaamaan werd het stiller. Tegenwoordig is er vrijwel geen sprake meer van vliegbewegingen rond het terrein.
Ook bij de recente grootscheepse militaire oefening in Amsterdam werd het terrein amper gebruikt. Van tevoren meldde Defensie aan omwonenden dat het marinecomplex uitgebreid zou worden gebruikt bij deze oefening; inclusief inzet van helikopters. Maar in de praktijk werd het voornamelijk gebruikt om er de pers te kunnen ontvangen.
Cartoon door Henk Boomstra / Wordtgetekend.nl
Nostalgie en gratis parkeren
Wat kunnen nu de werkelijke redenen zijn dat Defensie vasthoudt aan het terrein?
Verschillende bronnen binnen Defensie zijn het over één ding eens: zodra de krijgsmacht weg is van het terrein krijgt men het nooit meer terug. En dat zouden velen die er ooit hebben rondgelopen erg jammer vinden. Al was het maar vanuit nostalgische overwegingen. Ze hebben er 'zo'n prachtige tijd' gehad.
Ik snap dat ook wel. Het gebied is altijd van de strijdkrachten geweest. In eerste instantie van de Admiraliteit van Amsterdam. Later werd het overgedragen aan de Nederlandse Krijgsmacht. Zo'n lange geschiedenis wis je niet graag uit. Alleen is dat natuurlijk geen valide argument om dit waardevolle stukje stad voor jezelf te houden.
De andere mogelijke reden is zuiver praktisch. Defensiepersoneel kan (ook in het weekend) dankzij de kazerne op Kattenburg gratis parkeren in hartje Amsterdam. Men maakt hier op sociale media zelfs grapjes over (zie cartoon hierboven). Dit verborgen voordeeltje is misschien wel wat men bedoelt met de noodzaak het terrein te behouden om rekruten te kunnen werven...
Parkeren op het Marineterrein / Google Earth
